Indjili ya ĨSA KIRISTI
yaangihwa na
Lukasi
Édité 2002 par la Société Biblique Internationale
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24
Ūpoko 1
1 Mutukufu Theofilusu, watru wengi wafanya djitihadi ya uangiha zi hadisi za zi trongo zatsimidziha hatruju.
2 Waziv̄ingi ha i namuna rajudziwazo na wale waliyo amba wazishuhudiya ha ya matso yawo rangu u mwandro wazo, amwesa waja wasurumishiha ha ujudza ya marongozi ya i Risala ini.
3 Ɓasi wami hanguju, ɓaãda nazunguha ha uzuri piya trongo zini rangu mwandro ata napara i kweli yazo, naona amba nisujo huangishiyazo wa jau moja ha moja,
4 ile ujuwe i yakini ya yi misomo wayipara.
Malayika isujudza amba Yahaya Muɓaĩshizi atsojo dzalwa
5 Wakati Hirudu aka mufalume wa Yahudiya, v̄uka mutolezi masadaka akohiriwa Zakariya, na waye aka mengoni mwa ya matolezi masadaka ya i shikawo ya marehemu Aɓiya. Mushe wahe aka mudjemaza wa Haruna na waye akohiriwa Elizabeti.
6 Wao waili waka watru watuĩvu mbeli za Mungu, tsena kawakana kosa hari mwa i trongo ya uɗunga piya zi ãmuri na zi trongo zahetsiwa na Mwalatru amba ziɗungwe.
7 Ɓadi kawakana mwana, ha iv̄o iliyo amba Elizabeti kaka mutru mwendza ndzawo, amwesa wao waili madza wakana maha mengi.
8 Suku mengoni mwa suku, Zakariya aka hari mwa ufanya i hazi yahe, mana i suku ile ika ɗe i suku ya i shikawo yahe. 9 Ha uɗunga u udzevu wawo namuna ya matolezi masadaka yakofanya, atsahulwa ha kuriya angiye moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ya umuãɓudu Mungu, amba andre atriye uɓani.
10 Wakati uɓani wakotrilwa, ɓasi v̄ondze hunu v̄uka duniya ya watru, yakoswali.
11 Sa ile v̄umuv̄enushiya malayika ya Mola. Ilimbala humeni mwa v̄u v̄ahanu v̄ale uɓani wakotrilwa.
12 Wakati Zakariya aiona, amenyeha i roho yahe, ata mwiso asikwa na faza.
13 Ɓadi malayika ile imwambiya: «Usuriye Zakariya, ɓe Mungu akuɓali ya mamiliyo yaho. Mushe waho Elizabeti atsohudzaliya mwana mutruɓaɓa, utsomuhira Yahaya.
14 Utsokana furaha na raha, amwesa watru wengi watsofurahi na mudzaliyo uwo,
15 mana atsoka mutru muɓole mbeli za Mola. Katsonwa vinyo wala shinowa itsokao yotsi yangina ya ushi, atsojadziwa i Roho Ndzitwaharifu rangu mimbani ha mayahe.
16 Atsoɓuzudza watru wengi wa Israyila mbeli za Mwalawo Monyezi Mungu.
17 Atsomutranguliya ha waye ukana i roho na ushindzi wa mutrume Eliya, ha uparanisa zi roho za maɓaɓa na u wana, amwesa av̄inge wao kawamutuĩ Mungu hari mwa zi fikira za watru warahara, ile amutayarishiye Mola umati warengeledzewa zi roho zawo wamurumishiye.»
18 Wakati ule Zakariya aambiya i malayika ile: «Ha namuna jeje nitsoonao i trongo iyo? Mana wami madza tsiɗuha, na mushe wangu wa jau madza ana maha mengi.»
19 Ɓadi i malayika ile imudjiɓu ha umwambiya: «Wami ɗe Djiɓurilu, monyewe uka mbeli za Mungu ha umurumishiya. Tsiv̄elehwa ha ujo huambiya na uhujudza i haɓari ndjema ini.
20 Ɓasi ha izo, utsoka ɓuɓu, wala kutsoshindra warongowa trongo itsokao yotsi, ata mupaka ɗe i suku trongo zini zitsohidjirio, mana kwaãmini ya marongozi yangu yaliyo amba yatsotsimidziha hari mwa u wakati wawo wamopara.»
21 Na v̄ale, watru wale waliyo v̄ondze hule, wasumulindra Zakariya, tsena washanga ha iv̄o akohoma moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu.
22 Ata ulawa yahe hule, kakoshindro laguwa na wao. Ɓasi vale, waelewa kamwe amba ashukidziwa nida moni hule. Akowawonesedza ha yi mihono, na waye aɓaki ɓuɓu.
23 Wakati zi suku za hazi zahe zakoma, aregeya hahe.
24 Ata hari mwa mwana muda mwana pav̄i, mushe wahe Elizabeti aja amira. Udzipara yahe na hamili, adziɓaliya hari mwa muda wa mezi mitsano ha urongowa:
25 «Ini ɗe i neema Mwalangu anifanyiyayo, v̄anu v̄uliyo amba avutsu ya matso yahe hanguju, ile ha waye unitoleya i trongo nakana haya nayo mbeli za wanadamu».
Malayika isujudza amba Ĩsa atsojo dzalwa
26 Ɓaãda ya mezi sita ya umira ya Elizabeti, malayika Djiɓurilu iv̄elehwa na Mungu, yendre hari mwa li ɗago la Galilaya lijulihanao ha li dzina la Nazareti.
27 Ika iv̄elehwa ha mwanamutsa mutrumushe arumidziwa na mutru akohiriwa Yusufu wa u udjama wa Daudu. Na mwanamutsa mutrumushe ule akohiriwa Mariyama.
28 Malayika ile ungiya yayo ha Mariyama, imwambiya: «Tsihusalimu, wawe uliyo amba udjããliwa i neema ɓole! Mola a v̄umoja na wawe.»
29 Ukiya yahe marongozi yale, amenyeha i roho yahe, akodzidzisa: «Eɓa v̄anu, li salamu lini lisurongowa trongo trini?”
30 Ɓadi i malayika ile imwambiya: «Usuriye Mariyama, ɓadi udjããliwa neema mbeli za Mungu.
31 Utsojo mira, udze mwana mutruɓaɓa, umuhire Ĩsa
32 Na waye atsoka mutru muɓole halisi, atsohiriwa Mwana wa Monyewe Uju raha na Uju. Mola Mungu atsomuv̄a i shiri ya ufalume ya mudzaɗe wahe Daudu,
33 amwesa atsotawaliya u udjama wa Yaãkuɓu dahari yahe, na u utawalizi wahe, uwo kautsokana mwiso.»
34 Wakati ule Mariyama adzisa i malayika ile: «Trongo zini zitsohidjiri jeje, na wami tsiji mutruɓaɓa?»
35 Imudjiɓu: «I Roho Ndzitwaharifu itsohujiliya, na u ushindzi wa Monyewe Uju raha na Uju utsohuɓaliliya ha u muvuli wayo. Iyo ɗe i mana uwo atsodzalwao, atsohiriwa Muraharifu, Mwana wa Mungu.
36 Ata mudjemazaho Elizabeti wa jau, ne amira mwana mutruɓaɓa uɗuhazini, na unu ɗe u mwezi wa sita wahe, wakati uliyo amba waye akorongolwa amba tsi mutru mwendza ndzawo.
37 Mana Mungu kasina ata trongo yamushindra.»
38 Ɓas, wakati ule Mariyama arongowa: «Tsami, wami murumwa wa Mola, nazifanyishihe hanguju ha uɗunga u urongozi waho.» Sa ile malayika ile imulishi, yendre dzayo.
Mariyama asondro muona Elizabeti
39 Hari mwa zi suku zile, Mariyama alawa wendra ha upesi hari mwa ɗago liliyo milimani mwa i Yahudiya.
40 Uwaswili yahe hule, angiya ɗagoni ha Zakariya, amwesa amuyezi Elizabeti.
41 Wakati Elizabeti akiya li salamu la Mariyama, mwana wahe agudzuha mimbani hahe hule. Sa ile Elizabeti ajadziwa i Roho Ndzitwaharifu,
42 arongowa ha ji lendza nguvu: «Uɓarikishiha raha na piya u watruwashe, na i trundra iliyo mimbani haho, iɓarikishiha!
43 Ha namuna jeje ata nadjããliwa mayahe wa Raɓi wangu aje hangu?
44 Mana nisuhuambiya amba wakati li salamu laho larema makiyo yangu, ɓasi mwana wangu agudzuha ha furaha mimbani hangu.
45 Aɓarikishiha monyewe unu aãmini, mana zi trongo aka alagidziwazo na Mola, zitsotsimidziha.»
Mariyama asuhedza utende wa umusifu Mungu
46 Wakati ule Mariyama arongowa:
«Umo wangu usumutukuza Mwalangu,
47 na i roho yangu isufurahi na Monyezi Mungu,
Muhuyifu wangu,
48 mana avutsu ya matso yahe hanguju
na utiti wangu, wami murumwa wahe.
Na tsini, rangu v̄anu piya u watru wa lewo
ata wa meso,
watsorongowa amba tsiɓarikishiha,
49 mana Monyewe Ushindzi
anifanyiya trongo ɓole;
dzina lahe dziraharifu.
50 Na urehema wahe usuendreleya
ha u watru wa lewo na wa meso,
wao waliyo amba ɗe wamuriyao.
51 Afanya trongo zendza ushindzi ha zi nguvu
za u muhono wahe,
atsambadza wao waliyo na fikira za udziona
rohoni hawo.
52 Ashukidza wendza yezi hari mwa zi ziri
za ufalume zawo,
ahedza wao waliyo amba kawasudziv̄a
daradja.
53 Akurisa ndjema wao wakana ndza,
na ya matadjiri, awav̄aleha waruv̄u.
54 Asayidiya u murumwa wahe Israyila,
ha unahana li poreho lahe
55 ha Iɓrahima na zilembwe zahe ya dayima
mauri ɗe i heli aka atoleya wahadi
ya maɓakokwatru.»
56 Ɓas, Mariyama aɓaki na Elizabeti hari mwa muda wa mezi miraru, iv̄o ɗe aregeya hahe.
Mudzaliyo wa Yahaya, monyewe ujo ɓaĩsha watru
57 Wakati wa Elizabeti udza wamopara, aja adza mwana mutruɓaɓa,
58 Wadjemazahe na ya madjirani yahe ukiya yawo amba Mola amudjããliya urehema mutukufu, wafurahi v̄umoja na waye.
59 Ata i suku ya nane, waja ha utahiri u mwana zaza ule, amwesa wakotsaha wamuv̄e li dzina la ɓaɓahe Zakariya.
60 Badi mayahe arenge u murongo ha urongowa: «Tsi jau, atsohiriwa Yahaya.»
61 Sa ile wale wamwambiya: «Hari mwa u udjama waho, kav̄usi ata mutru ahiriwao dzina lilo.»
62 Amwesa wamudzisa ɓaɓahe ha shitswa ha wao ujuwa i namuna atsahao u mwana ule ahiriwe.
63 Ɓas, wakati ule Zakariya atsaha mwana ɓao, amuangiha: «Dzina lahe Yahaya.» Ɓasi piyawo washanga.
64 Sa na i sa ile, hanyo ya Zakariya iɓuha na ulimi wahe udzuha, ashindri alaguwa, amutukuza Mungu.
65 Ɓasi piya u watru hari mwa u mukaɓala ule wasikwa na faza. Na trongo zini piya zakorongolwa hari mwa piya yi mikaɓala ya yi milima ya Yahudiya.
66 Na piya wao wakiya trongo zini zarongolwa, wazihetsi rohoni hawo, amwesa wakorongowa: «Eɓa mwanamutsa unu atsoka mutru trini?» Watããdjaɓu, mana ha yakini aka mihononi ha Mola.
Zakariya asuhedza utende wa umusifu Mungu
67 Zakariya ɓaɓahe wa u mwana ule ajadziwa i Roho Ndzitwaharifu, arongowa ya marongozi yanu ashukidziwayo na Mungu:
68 «Natukuziwe Mola Mungu wa Israyila,
mana aja aangaliya, akombowa u umati wahe,
69 amwesa ha ulawa hari mwa u udjama wa
Daudu, murumwa wahe,
arijisiya nyonga ya uhuyifu,
70 mauri ɗe i heli aka airongowa
ha i hanyo ya yi mitrume miraharifu yahe
ya zamani,
71 uhuyifu urikombowao na
ya maãduyi yatru,
na yi mihono ya piya wao wariengao,
72 ile ha waye uonesa urehema wahe
ha u wadzaɗe watru,
na unahana u mukataɓa muraharifu wahe,
73 ne ɗe u mulav̄iyo aka amulav̄iyawo
mudzaɗe watru Iɓrahima,
74 amba atsorikombowa na yi mihono
ya ya maãduyi yatru,
ile pare rimurumishiye,
wala tsi ha uriya,
75 rimurumishiye ha uraharifu
na utuĩvu mbeli zahe
hari mwa piya ya maẽsha yatru.
76 Na wawe, mwana wangu,
utsohiriwa mutrume wa Monyewe Uju
raha na Uju,
mana utsomutranguliya Mola
ile umurengeledzeye i ndziya yahe,
77 ha wawe ujudza u umati wahe uhuyifu wawo
ha wao uswamihiwa ya madhambi yawo,
78 ha siɓaɓu ya u uwema wa li poreho la
Mwalatru Mungu, liliyo amba ha wilo,
Monyewe aliyo mauri juwa liheyao,
atsorijiliya ha ulawa uju,
79 ile ha waye uwaliya wao waketsio
hari mwa i shidza
na hari mwa u muvuli wa ufa,
ile ha waye uv̄inga zi ngawo zatru
hari mwa i ndziya ya amani.»
80 Na u mwanamutsa akohuwa na uhodarishiha rohoni hahe, amwesa akoka mav̄adzani ata mupaka ɗe i suku aja adziyeleha mbeli mwa i Israyila.
Ūpoko 2
Hadisi yapatana na u mudzaliyo wa Ĩsa
1 Hari mwa u wakati ule, Mufalume Kaiswara Augisti atowa ãmuri v̄ufanyiwe hisaɓu ya piya u wakazi wa zi tsi zatawaliwa na Romu.
2 I hisaɓu ya handra ini ifanyishiha wakati Kureniyusu aka ɗe wakala wa i tsi ya Siriya.
3 Ɓas, piya u watru wakondro dziangiha ha hisaɓu, kula mutru hari mwa li ɗago lahe.
4 Ha izo, Yusufu wa jau alawa Nazareti ya i Galilaya ha wendra Yahudiya hari mwa li ɗago la Daudu lihiriwao Ɓaitilaham, mana waye aka mutru wa u muraɓa wa u udjama wa Daudu.
5 Aheya hule, ile ha waye ondro angihwa v̄umoja na mutsumba wahe Mariyama, aliyo amba aka hari mwa hamili.
6 Na v̄ale waka hule, wakati wa Mariyama udza madza uwaswili.
7 Aja adza mwana mutruɓaɓa, ne ɗe u mwana wa handra wahe. Amuv̄ambiya nguwo, amuladza moni mwa shiya ya utriya zahula za zinyama zakolelwa v̄av̄o, mana kawakana ɓandza hari mwa i nyumba ya u mwadjiriso yaka v̄av̄o.
Malayika isujo v̄enushiya watsunga maɓariɓari
8 Na hari mwa u mukaɓala ule, v̄uka watsunga maɓariɓari wakoketsi tobe malavuni hule, ile ya mauku wagogeye ya maɓangwe yawo.
9 Wakati ule malayika ya Mola iwav̄enushiya na u utukufu wa Mola uwawaliya, ata wasikwa na faza.
10 Ɓadi i malayika iwaambiya: «Mwasuriye, mana nisumujudzani haɓari ndjema ya furaha ɓole itsojiliyao piya u umati.
11 Uku wa lewo, hari wa li ɗago la Daudu, mudzaliwa Muhuyifu, ne ɗe Kiristi, Raɓi watru.
12 Na ini itsoka ãlama hanyuju: Mutsopara mwana zaza adzalwa av̄asa, av̄ambiwa nguwo, aladzwa moni mwa shiya ya utriya zahula za zinyama.»
13 Kunfayakun v̄uja duniya ya shi mbinguni, ija ipara malayika munyawo ule. Na wizo zakomusifu Mungu ha urongowa:
14: «Utukufu ha Mungu hari mwa
yi mikaɓala ya uju
raha na uju,
na shiv̄andreju mwa tsi,
amani naiendreleye ha watru awaridhiya.»
Watsunga maɓariɓari wasendra Ɓaitilaham
15 Wakati zi malayika zile zawaɓaushiya zandra dzazo pev̄oni, watsunga wale waambiyana: «Narendre ata Ɓaitilaham, raone i trongo yahidjiri oho, i trongo Mola arijudzayo.»
16 Ɓas, walawa wendra ha uharaka hule. Uwaswili yawo, wamupara Mariyama na Yusufu, v̄umoja na mwana zaza ule adzalwa av̄asa, aladzwa moni mwa shiya ya utriya zahula za zinyama.
17 Wakati wamuona, watowo i hadisi waka waambilwayo yapatana na u mwana ule.
18 Piya wao wawakiya, washanga na zi trongo watsunga wale wawaambiyazo.
19 Na Mariyama agamisa piya trongo zile rohoni hahe, akoziv̄irisa moni hahe.
20 Na watsunga maɓariɓari wale waregeya dzawo ha umutukuza Mungu na umusifu ha siɓaɓu ya piya izo wazikiya na uziona, trongo ziliyo amba zihidjiri piya mauri ɗe i heli waka waambilwazo.
Muv̄oleyo dzina la Ĩsa
21 I suku ya nane yahe yamopara, aja atahiriwa, amwesa ahiriwa Ĩsa, li dzina laka lajudziwa mayahe na i malayika kaɓula ya waye umumira.
Ĩsa asuyelehwa moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ya umuãɓudu Mungu
22 Wakati walazimu amba Yusufu na Mariyama watsimidze i shuhuli ya tawaza yahetsiwa na i Shariya ya Musa, upara. Wav̄ingi u mwana ule Urusalemu ha ondro muyeleha ha Mola.
23 Wafanya trongo iyo ha utsimidza izo zaangihwa moni mwa i Shariya ya Mola, ne ɗe zini: «Kula mwana wa handra mutruɓaɓa atsotamaniwa Mola.»
24 Tsena, watowo li sadaka latsahwa na i Shariya ya Mola, amba mutru atowe zukuru mbili, au, wana ndiwa waili.
25 Na u wakati ule, v̄uka mutru ɗagoni Urusalemu akohiriwa Samiuna. Mutru unu aka mutuĩvu, tsena akana djitihadi na zi trongo za Mungu, amwesa ha i tama yahe, aka ju la ulindra u ukombozi wa i Israyila. Na i Roho Ndzitwaharifu ika haheju.
26 Aka av̄enuliwa na i Roho Ndzitwaharifu amba katsofa ɓila umuona Kiristi wa Mola.
27 I Roho imuv̄ingi Samiuna ata angiya moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu. Wakati ɓaɓa na mayahe wa Ĩsa wamuv̄inga u mwana wawo ha umutsimidziya izo zatsahwa na i Shariya,
28 Samiuna amurenge mihononi hahe, amwesa amutukuza Mungu ha urongowa:
29 «Mwalangu, av̄asa lisha u murumwa waho
andre dzahe ha usalama,
ha uɗunga u urongozi waho,
30 mana ya matso yangu yaono u wokovu waho
waridjããliyawo,
31 uliyo amba uurengeledza matsoni
ha wanadamu piya,
32 mwenge utsowunishiyao zi nishani,
na utukufu ha u umati waho Israyila.»
33 Mayahe wa Ĩsa na ɓaɓahe washanga na zi trongo zakorongolwa zapatana na waye.
34 Samiuna awasopeleya, amwesa amwambiya mayahe Mariyama: «Angaliya, u Mwana unu atsoka ɗe i siɓaɓu ya uusa na umidza watru wengi wa Israyila, tsena ake ãlama itsotsongesheyao ukinyume,
35 ile pare zi fikira za roho nyengi ziv̄enuhe heuni. Na wawe uv̄andre waho, utungu utsohuforowa i roho mauri uroswa sembeya.»
Hadisi yapatana na Hayinati aliyo amba akojudza marongozi akoshukidziwayo na Mungu
36 V̅uka ɓweni mutrume akohiriwa Hayinati. Aka mwana wa Fanueli, wa u udjama wa Ashira. Mutru unu akana maha mengi halisi. Ɓaãda av̄itsa maha saɓa na mume wahe amulola mwanamutsa,
37 aja afiliwawo. Aɓaki mutsumba ata v̄anu apara maha thamanini na minne. Kakolawiya i Nyumba Ndzitwaharifu, ɓadi akoka hari mwa ĩɓada ya mauku na yi mitsana ha ufunga na umumiya Mungu.
38 Wakati uwo Ĩsa akoyelehwa, aangiya v̄ale. Sa ile amushukuriya Mungu na uambiya trongo za Ĩsa ha watru piya wakolindra u ukombozi wa Urusalemu.
Wadjemazahe wa Ĩsa wasurudi Nazareti
39 Wakati Yusufu na Mariyama wamalidza piya izo zakotsahwa na i Shariya ya Mola, waregeya Galilaya hari mwa li ɗago lawo Nazareti. 40 Na u mwana ule akohuwa na uhodarishiha; ajaya hikima, na i neema ya Mungu ika haheju.
Ĩsa moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu wakati akana maha kumi na mili
41 Kula mwaha u udjama wa Ĩsa wakwendra Urusalemu ha ondro v̄itsa u Unahanizi wa Muvukisho.
42 Wakati Ĩsa apara maha kumi na mili, waheya oho ha uɗunga i mila ya u Unahanizi ule.
43 Ata u Unahanizi ukoma yawo, waregeya dzawo, ɓadi u mwana Ĩsa aɓaki Urusalemu, wala wadjemazahe kawajuwa.
44 Wakofikiri amba aɗungamana na wanyawo wasaliya. Wareme mwendro hari mwa suku moja ya kamili, amwesa tsawo, waja wangiya hazini mwa umuzunguha hari mwa wadjemazawo na wandzani wawo.
45 Ɓadi kawamupara, ata waregeya Urusalemu ha umuzunguha.
46 Ɓaãda ya suku traru, wamupara moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu. Aketsi hari hari mwa mafundi ha uwavulikiya na uwadzisa masuala.
47 Piya wao wakomukiya, wakoshanga na i hikima yahe na ya madjawaɓu yahe.
48 Ɓasi wadjemazahe umuona yawo, washanga halisi. Wakati ule mayahe amwambiya: «Mwana wangu, mana trini warifanyiya i trongo ini? Tsasi wami na ɓaɓaho risuhuzunguha na hamu ɓole halisi.»
49 Wakati ule Ĩsa awadzisa: «Mana trini ata mwakonizunguha? Hali kamwajuwa amba tsilazimu nike ha Ɓaɓangu?»
50 Ɓadi kawaka waelewa i mana ya u urongozi ule awaambiyawo.
51 Amwesa aɗungamana na wao, washuku Nazareti, na waye aka mutuĩvu mbeli zawo. Mayahe agamisa piya trongo zile rohoni hahe.
52 Na Ĩsa akohuwa na uengedzeha hikima, amwesa akozidi uv̄endzesheha mbeli za Mungu na u wanadamu.
Ūpoko 3
Maĩdhwa yatolwa na Yahaya Muɓaĩshizi
1 Ika ɗe u mwaha wa kumi na tsano wa i yezi ya Mufalume Kaiswara Tiɓeriyusu utawala. Pontiyusu Ɓilatusa aka wakala wa i Yahudiya, Hirudu akoendresa i Galilaya, na mwananyahe Filiɓusa akoendresa yi mikaɓala ya Ituriya na Trakoniti; Lisaniyasa akoendresa i Aɓiliya,
2 na Hanasi na Kayafasi waka ɗe ya Matolezi Maɓole Masadaka. Ɓas, uwo ɗe u wakati u urongozi wa Mungu wamushukiya Yahaya mwana wa Zakariya padzaju hule aka.
3 Na waye andre hari mwa piya yi mikaɓala yiliyo kariɓu na u Muro wa Jurdani. Akoĩdhiya watru ha uwajudza amba wandre toɓa, ile pare ya madhambi yawo yaswamihiwe, na i trongo iyo naishadidishiwe ha wao uɓaĩshiwa ha maji.
4 Mauri ɗe i heli v̄waangihwa moni na i shiyo yav̄inga ya marongozi ya mutrume Izaya:
«Lini ɗe li ji la mutru ashelemedzao padzaju:
<Namurengeledze i ndziya ya Mola,
namuondzowe v̄ahanu atsov̄irao.
5 Kula goɓeya litsofitsiwa, lifinikihe,
na kula mulima, rangu muɓole ata mutiti,
utsoɗarisiwa ufanyihe ɓandra.
Zi ndziya zandra gori zitsoondzolwa,
na zi ndziya mbovu zitsorengeledzewa
ziɗariye.
6 Na piya u wanadamu watsoona u ukombozi
wa Mungu.> »
7 Ɓasi Yahaya akoambiya i duniya yakoja amba awaɓaĩshe ha maji: «Wanyu wanafiki, udjama wa nyoha za peu! Mbani ɗe amwambiyani amba wanyu ushindro trala zi hadhaɓu za Mungu zijao?
8 Ɓasi namutowe ya mavuna yastahikio watru wandra toɓa, wala tsi ha wanyu udzitriya tama ha uambiyana amba: < Rina Iɓrahima amba mudzaɗe watru.> Mana nisumwambiyani amba ata ya mawe yanu, ne Mungu ushindro yafanya yake zilembwe za Iɓrahima.
9 Madza li soha la tayari la ukutruwa yi miri rangu kohoju. Kula muri uliyo amba uwo kaudza mbiya ndjema, ɓasi uwo ukutrulwa, uvutswe moroju.»
10 I duniya ile imudzisa: «Ritsofanya jeje ɓasi?»
11 Sa ile awadjiɓu: «Monyewe ukana nguwo mbili, naanyise, amuv̄e munyahe kasina, na monyewe ukana zahula, nafanye ɗe wiyo wiyo, yaãni, aanyisane na munyahe kasina.»
12 Wakati ule ajiliwa na maliv̄isa latete wa jau ha wao ujo ɓaĩshiwa ha maji. Wamudzisa: «Fundi, ɓasi wasi rifanye trini?»
13 Awadjiɓu: «Mwasuliv̄ise ha uzidisha iyo mwaãmurishiwayo.»
14 V̅uka tsena madjeshi yaka v̄ale, yamudzisa: « Ɓasi wasi, trongo trini ɗe ritsoifanyao?»
Awadjiɓu: «Musuv̄osheye ata mutru i mali yahe ha nguvu kwa nguvu, wala mwasusikidze mutru trongo za trambo, ɓadi namutoshehe na u mushahara wanyu.»
15 Watru wale waka hari mwa ulindra, tsena na tama. Kula mutru akodzidzisa rohoni hahe neka Yahaya, ule tsi ɗe Kiristi.
16 Sa ile Yahaya awadjiɓu piyawo: «Wami nisumuɓaĩshani ha maji. Ɓadi v̄usuja mutru mwendza ushindzi raha na wami, aliyo amba tsisumustahiki ata ɗe uɓuliya tu zi ngwe za kaɓwa zahe. Na waye atsomuɓaĩshani ha i Roho Ndzitwaharifu, na ha moro.
17 Mihononi hahe asiki utsewo wahe ile ha utenga mbali li guru na zi trundra zarolwa, arenge zi trundra zahe zile, azigamise kanyani. Ɓadi atsovudza li guru moni mwa moro kauzimiha dayimani aɓada.»
18 Ɓasi ha maĩdhwa mengi yasaliya mauri ɗe yale Yahaya akoyatowa, ajudza watru i Haɓari Ndjema.
19 Ɓadi wakati Yahaya amurudi Hirudu, wakala wa i sirikali hari mwa u mukaɓala ule na i trongo ya Hirudiyati, ne ɗe u mutrumushe wa mwananyahe, na zi zitrendro mbovu nyengi zangina azifanya,
20 ɓasi v̄av̄o ɗe v̄ahanu Hirudu aengedza tsena mbovu zangina hari mwa zile akozifanya, alo mutriya Yahaya shiv̄ani.
Muɓaĩsho wa Ĩsa
21 Wakati piya u watru wakoɓaĩshiwa, ɓasi Ĩsa aɓaĩshiwa wa jau. Na wakati akomumiya Mungu, u wingu uɓuha,
22 i Roho Ndzitwaharifu imushukiya, na wiyo ika mufano wa shukuru. Sa ile v̄ulawa ji mbinguni ha urongowa: «Wawe ɗe u Mwana wangu; wami uhuv̄endza, tsena nisujiv̄iwa halisi na wawe.»
Tsini i naswaɓa ya Ĩsa
23 Ĩsa akana mukaɓala wa maha thalathini wakati aandrisa zi hazi zahe. Na watru wakodani amba waye mwana wa Yusufu, mwana wa Eli,
24 mwana wa Mathata, mwana wa Lawi, mwana wa Maliki, mwana wa Yanahi, mwana wa Yusufu,
25 mwana wa Matathiyasa, mwana wa Amusa, mwana wa Nahumu, mwana wa Hesli, mwana wa Nadjahi,
26 mwana wa Mahatha, mwana wa Matathiyasa, mwana wa Shemuĩ, mwana wa Yuseku, mwana wa Yoda,
27 mwana wa Yohanana, mwana wa Resa, mwana wa Zaruɓaɓila, mwana wa Shalatiyela, mwana wa Niri,
28 mwana wa Maliki, mwana wa Adi, mwana wa Kuswama, mwana wa Elmadama, mwana wa Heri,
29 mwana wa Yeshuwa, mwana wa Eliyezeri, mwana wa Yorima, mwana wa Mathata, mwana wa Lawi,
30 mwana wa Samiuna, mwana wa Yahudha, mwana wa Yusufu, mwana wa Yonam, mwana wa Eliyakimu,
31 mwana wa Meleya, mwana wa Menana, mwana wa Matatha,mwana wa Nathana, mwana wa Daudu,
32 mwana wa Yasa, mwana wa Yoɓedu, mwana wa Ɓuãza, mwana wa Salimuna, mwana wa Nashuna,
33 mwana wa Aminidaɓi, mwana wa Adimini, mwana wa Arani, mwana wa Haswiruna, mwana wa Fariswa, mwana wa Yahudha,
34 mwana wa Yaãkuɓu, mwana wa Isiyaka, mwana wa Iɓrahima, mwana wa Teraha, mwana wa Nahura,
35 mwana wa Sarudja, mwana wa Rahu, mwana wa Faladja, mwana wa Ãɓira, mwana wa Shalaha,
36 mwana wa Kinana, mwana wa Arifaksadu, mwana wa Shemu, mwana na Nuhu, mwana wa Lamaka,
37 mwana wa Matushala, mwana wa Henuki, mwana wa Yanida, mwana wa Mahalali, mwana wa Kinana,
38 mwana wa Anusha, mwana wa Shiti, mwana wa Adamu, mwana wa Mungu.
Ūpoko 4
Madjereɓiyo ya Shetwani ya umuzayini Ĩsa
1 Ĩsa ɓaãda ajaya i Roho Ndzitwaharifu, aregeya ha ulawa hari mwa u Muro wa Jurdani, amwesa av̄ingwa na i Roho padzaju.
2 Na oho, Iɓilisa akodjereɓu umuzayini hari mwa muda wa suku aruɓayini. Na hari mwa zi suku izo, kaɗya shitru itsokao yotsi. Ata suku zile zamotsimu, aja aremwa na ndza.
3 Ɓas, wakati ule Iɓilisa amwambiya: «Neka wawe ɗe u Mwana wa Mungu, ãmurisha li ɓwe lilo ligauhe dipe.»
4 Ɓadi Ĩsa amudjiɓu: «V̅wangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu: <Mwanadamu kaẽshi ha shahula tu.> »
5 Wakati ule Iɓilisa amuv̄ingi v̄ahanu uju. Sa ya uv̄ena amuonesa piya zi tsi za ulemengu,
6 amwesa amwambiya: «Nitsohuv̄a wawe piya i yezi ini na utukufu wazo; mana izo tsiv̄olwazo, na wami nitsojuwa niv̄ezo kula mutru namuridhi
7 Ɓasi neka unisudjudiya ha uniãɓudu, zile piya zitsoka zaho.»
8 Ɓadi Ĩsa amudjiɓu ha umwambiya: «V̅wangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu: <Muãɓudu Mwalaho Monyezi Mungu, umurumishiye ɗe waye weke wahe.> »
9 Sa ile Iɓilisa amuv̄ingi Urusalemu, amuhedza uju mwa u munara wa i Nyumba Ndzitwaharifu, amwambiya: «Neka wawe ɗe u Mwana wa Mungu, dzipulise rangu v̄anu ata utsini oho,
10 mana v̄wangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu:
« <Mungu atsoãmurisha zi malayika zahe zihuhafadhwi;>
11 Amwesa tsena:
<Zitsohuv̄inga mihononi hazo,
ile pare usuje ukwalise mundru waho na ɓwe.> »
12 Ĩsa amudjiɓu: «Irongolwa: <Usumudjereɓu Mwalaho Monyezi Mungu.> »
13 Baãda aisa piya yi midjereɓiyo yahe, Iɓilisa amuɓaushiya Ĩsa ata wakati wangina tsena.
Ĩsa asuandrisa zi hazi zahe hari mwa u mukaɓala wa Galilaya
14 Ĩsa aregeya Galilaya na u ushindzi wa i Roho Ndzitwaharifu. Na zi haɓari zahe zika ziyeneya hari mwa piya u mura ule, na piya yi mikaɓala ya kariɓu.
15 Akosomedza moni mwa zi Nyumba za Uswali zawo, amwesa akosifilwa na piya u watru.
Watru wa Nazareti wamuharaya Ĩsa
16 Ĩsa awaswili Nazareti, v̄ahanu alelesheha. Ha uɗunga u udzevu wahe, angiya moni mwa i Nyumba ya Uswali i Suku ya Uv̄umuzi. Ahimi ha waye usoma,
17 amwesa av̄olwa i shiyo ya mutrume Izaya. Aiɓuwa ata apara i shikandre yaangihwa:
18 «I Roho ya Mola ya hanguju,
mana anitsahuwa nijudze haɓari ndjema
ha zi masikini.
Aniv̄eleha ile nijudze u ukombofu ha wao
waliyo ngweni,
amwesa nijudziye ya mafa matso
amba matso yawo yatsoɓuha,
niv̄e nafasi wao warendrwao nnayi,
19 nijudze u mwaha wa u urehema
wa Mola.»
20 Amwesa Ĩsa aɓala i shiyo, airegeza ha u mutowa shiyo aka v̄ale, aja aketsi. Piya watru waka v̄ale, wamureme matso.
21 Wakati ule awaambiya: «Lewo v̄anu, urongozi uwo waangihwa mwaukiya av̄asa v̄anu, utsimidziha.»
22 Na piya watru waka v̄ale wakomurongowa ha uwema, na ushanga ha ya marongozi mema yakolawa hanyoni hahe. Warongowa: «Afa unu tsi ɗe u mwana wa Yusufu?»
23 Sa ile Ĩsa awaambiya: «Tsijuwa amba mutsoniambiya u urongozi unu: <Twaɓiɓu, dzizihire i wawe yaho.> Mutsoniambiya tsena: <Zi trongo razikiya wazifanya Kafranahum, zifanye ɗagoni haho v̄anu wa jau.> »
24 Arongowa raha: «Ha kweli nisumwambiyani, kav̄usi ata mutrume arengwao ha uzuri ɗagoni hahe.
25 Ɓadi nisumwambiyani ha kweli, v̄uka watruwashe wengi waka wafiliwa na watruwaume wawo hari mwa i tsi ya Israyila hari mwa u wakati wa Eliya, wakati u wingu waka waɓaliha, kav̄wakoshuka vuwa hari mwa muda wa maha miraru na mezi sita, ata v̄waka v̄washuka ndza ya kusudi hari mwa piya i tsi.
26 Na Eliya kav̄elehwa ata ha moja mengoni mwawo neka tsi ɗe ha u mutrumushe aka afiliwa na mume wahe aka ɗagoni Sarepta hari mwa u mukaɓala wa Sidoni.
27 Na tsena, v̄uka watru wengi wa Israyila wakana uwaɗe wa hatwari utupiyao ngwezi ya mwili wakati wa mutrume Elisa. Ɓas, kav̄usi ata moja mengoni mwawo atwaharishiwa neka tsi ɗe Namanu wa Siriya.»
28 Ɓasi piyawo waka moni mwa i Nyumba ya Uswali ile wajaya hasera wakati wakiya trongo zile.
29 Sa ile wahimi, wamutowo ɗagoni v̄ale, wamuv̄ingi v̄ahanu uju ile pare wamupulise, mana li ɗago lawo lika liwahwa mulimani.
30 Ɓadi apasuwa hari hari mwawo v̄ale, andre dzahe.
Ĩsa azihira mutru Nyumbani mwa Uswali akana djini la peu
31 Ĩsa ashuku ha wendra Kafranahum, ɗago la u mukaɓala wa Galilaya. Na oho, akosomedza watru i Suku ya Uv̄umuzi.
32 Ɓasi watru wakomukiya wakoshanga na yi misomo yahe, mana akorongowa ha yezi.
33 Na wakati ule moni mwa i Nyumba ya Uswali v̄ale, v̄uka mutru akana djini, shetwani ya peu. Sa ile alatsa keme ha ji lendza nguvu ha urongowa:
34«He Ĩsa wa Nazareti! Usuritsaha na trini? Wakojo riangamidza? Wami uhujuwa, amba wawe ɗe u Muraharifu wa Mungu.»
35 Sa ile Ĩsa alaguliya djini lile ha urongowa: «Ɓala hanyo yaho, tsena uɓaushiye mutru uwo!» Ɓasi i shetwani ile ivutsu mutru ule hari hari v̄ale, amwesa imuɓaushiya, wala tsi ha umuhodza v̄ahali v̄utsokao yotsi.
36 Sa ile piya u watru waka v̄ale wasikwa na ushangavu, ata wakoambiyana: «Uwo urongozi jeje? Asuãmurisha ha yezi na ushindzi ya madjini ya peu, na yao yasulawa.»
37 Na zi sifa zahe zakoyeneya kula v̄ahanu hari mwa piya u mukaɓala ule.
Ĩsa amuzihira nyadzahe wa Monye, tsena wengi wa wawaɗe wangina
38 Ĩsa alawa Nyumbani mwa Uswali v̄ale, andre ha Samiũ. Uwaswili yahe hule, amupara nyadzahe wa Samiũ amba aka asikwa na ɓuhuwo lendza nguvu halisi. Ɓasi watru waka v̄ale wakomumiya amurendreye zema.
39 Wakati ule Ĩsa amunyamiliya, alaguliya li ɓuhuwo lile, na wilo limuɓaushiya. Sa na i sa ile ahimi, awayelesheya.
40 Ata li juwa lamondro tswa, piya wao wakana wawaɗe wasikwa na maradhi ya kula namuna, wamuv̄ingiyawo. Na waye akowakadziya mihono kula moja, awazihira
41 V̅uka na watru wengi wakana mazetwani yakowalawiya na ulatsa keme ha urongowa: «Wawe ɗe u Mwana wa Mungu!» Ɓadi akoyalaguliya na uyaɓalidza urongowa, mana yakojuwa amba waye ɗe Kiristi.
Ĩsa atowa maĩdhwa moni mwa i Galilaya
42 Li juwa lamoheya, na Ĩsa alawa wendra mukaɓala watengeha. Duniya ya watru yaandriso muzunguha. Ata umupara yawo, wakotsaha wamuziye, ile asuwalawiye.
43 Ɓadi Ĩsa awaambiya: «Tsilazimu nijudze hari mwa ya malago yangina wa jau i Haɓari Ndjema ya u Utawalizi wa Mungu, mana iyo ɗe i kusudi ata nav̄elehwa hunu.»
44 Na waye akoĩdhiya watru moni mwa zi Nyumba za Uswali za Yahudiya.
Ūpoko 5
Ĩsa asujo hira ya maswihaɓa ya handra yahe
1 V̅uka suku Ĩsa aka wangoni mwa li Dziya la Maji la Djanasarati. Na duniya ya watru yakomuzingidziya ha uvulikiya ya marongozi ya Mungu.
2 Wakati ule aono laka mbili tsandzaleni amba walozi wazo washuku ha uhosa zi wavu zawo.
3 Sa ile Ĩsa aheya hari mwa i moja iliyo amba ɗe ya Samiũ, amwambiya atsengeleye mwana pav̄i aɓaushiye i shiv̄andre ya tsi, amwesa aketsi lakani v̄ale ɗe akosomedza i duniya ile.
4 Ata wakati ya marongozi yahe yale yakoma, amwambiya Samiũ: «Tsengeleya maji male hule, mushukidze zi wavu zanyu, musike fi.»
5 Wakati ule Samiũ amudjiɓu ha umwambiya: «Fundi, rifanya hazi hari mwa piya u uku unu ata rirumbuha umoni, wala karapara shitru itsokao yotsi. Ɓadi ha iv̄o wanambiya, nitsoshukidza zi wavu.»
6 Ɓas, washukidza zi wavu majini, na wizo zisiki wengi wa fi, ata zakoandrisa urandruha.
7 Sa ile washeudza wanyawo waka hari mwa i laka moja ile waje wawasaidi. Wale waja, wajadza laka zile zo mbili, ata zakotsaha zirore.
8 Wakati Samiũ Monye aona trongo zile, adzivutsu mindruni ha Ĩsa, amwesa amwambiya: «Mutukufu, itsoka ɓorwa unilawiye, mana wami mwãswifu.»
9 Mana aka asikwa na ushangavu, waye v̄umoja na piya wao waka v̄ale, ha siɓaɓu ya u ulozi ule waka waufanya.
10 U wanyahe wa Samiũ, ne ɗe Yakoɓu na Yuhani, wana wa Zuɓudu, ne wasikwa na ushangavu wa jau.
Ɓadi Ĩsa amwambiya Samiũ: «Usuriye, rangu v̄anu ya mavuna utsoyaparao kayatsoka ya fi tsena, ɓadi ya wanadamu.»
11 Wakati ule wahedza zi laka zawo, walishi piya trongo zawo, wamuɗungu Ĩsa.
Ĩsa azihira mutru akana uwaɗe wa hatwari utupiyao ngwezi ya mwili
12 Suku mengoni mwa suku, Ĩsa aka hari mwa ɗago. V̅umujiliya mutruɓaba akana uwaɗe wa hatwari hari mwa piya u mwili wahe. Wakati amuona Ĩsa, adzivutsu ha uusa u uso wahe v̄otsi, amwesa amumiya: «Mutukufu, neka ukuɓali, wawe ushindro nitwaharisha.»
13 Sa ile Ĩsa av̄eleha u muhono, amusiki, amwesa arongowa: «Tsikuɓali, twaharishiha.» Sa na i sa ile uwaɗe ule umuɓaushiya.
14 Halafu Ĩsa amwambiya: «Usuambiye ata mutru trongo izo. Ɓadi endra wamuonese Mutolezi Masadaka namuna uliyo, amwesa utowe sadaka, mauri ɗe i heli Musa aãmurisha, ile ike ushahidifu mbeli za watru amba utwaharishiha.»
15 Ɓadi v̄av̄o ɗe v̄ahali zi haɓari za Ĩsa zayeneya tsena, na i duniya yakongulidzana ha umuvulikiya na uzihiriwa ya mawaɗe yawo.
16 Ɓadi Ĩsa akoka na udzivura ha wendra hari mwa mikaɓala yendza utrulivu, ile pare amumiye Mungu.
Ĩsa azihira mutru shirewe
17 Suku mengoni mwa suku Ĩsa aka ju la usomedza. Watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo na Mafundi ya Shariya waka waketsi v̄av̄o. Na wao waka walawa hari mwa piya ya malago ya Galilaya, ya Yahudiya, na li ɗago la Urusalemu. U ushindzi wa Mola uka haheju, na uwo ɗe wakomuruhusu azihire watru.
18 Ɓas, v̄uja watru wav̄inga mutru shirewe hari mwa ɗalo. Na wao wakozunguha ndziya ya umuv̄irisa ata aje awaswili mbeli za Ĩsa.
19 Ha iv̄o kawakojuwa v̄ahanu watsomuv̄irisao ha siɓaɓu ya i duniya yaka v̄av̄o, ɓasi waheya uju mwa u utro wa i nyumba, waɓuwa mwana v̄ahali, wamushukidza na li ɗalo lile hari hari na i duniya ile mbeli za Ĩsa.
20 Ĩsa wakati aona u uwãminifu wa watru wale, aambiya mutru ule: «Mwananyangu, madhambi yaho yaswamihiwa.»
21 Sa ile ya Mafundi ya Shariya na ya Mafarisayo waka v̄ale waambiyana: «Unu mbani amukufuruo Mungu? Mbani ashindro swamihio madhambi neka tsi ɗe Mungu weke wahe?»
22 Ɓadi Ĩsa iv̄o ajuwa zi fikira zawo, arenge u murongo ha uwadzisa: «Mana trini mudzidzisao trongo mauri ɗe izo rohoni hanyu?
23 Iv̄i ɗe iliyo ndzangu ya urongowa, ɗe mutru urongowa: <Madhambi yaho yaswamihiwa>, au, ɗe urongowa: <Hima, amwesa wendre>?
24 Ɓadi ha wanyu ujuwa amba shiv̄andreju mwa tsi v̄anu u Mwana wa Mwanadamu ana yezi ya uswamihi madhambi, ɗe nimwambiyao: <Hima, urenge li ɗalo laho, wendre dzaho haho.> » (‘De i heli amwambiya mutru shirewe ule.)
25 Ɓasi sa na i sa ile, mutru ule ahimi matsoni hawo v̄ale, arenge li ɗalo lile aka alilaliya, amwesa andre dzahe hahe ha umutukuza Mungu.
26 Piya watru waka v̄ale wasikwa na ushangavu, amwesa wamutukuza Mungu. Ha zi faza waka nazo, ɓasi wakorongowa: «Lewo riono trongo za ãdjaɓu.»
Hadisi yapatana na i suku Ĩsa amuhira Lawi amuɗunge
27 Ɓaãda ya piya trongo zile, Ĩsa alawa, apara muliv̄isa latete akohiriwa Lawi aketsi moni mwa i nyumba ya uliv̄isa latete. Amwambiya: «Niɗunge.»
28 Ɓas, alishi piya zitru zile, ahimi, amuɗungu.
29 Amwesa Lawi alo mufanyiya karamu ɓole hahe. V̅uka duniya nyengi ya maliv̄isa latete, na watru wangina wakoɗya v̄umoja na wao.
30 Watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo na ya Mafundi ya Shariya yawo, wakonguruma na uambiya ya maswihaɓa yahe: «Mana trini muɗyao na unwa v̄umoja na maliv̄isa latete na maãswifu yasaliya?»
31 Ɓadi Ĩsa arenge u murongo, awaambiya: «Watru waliyo na unono tsi ɗe watsahao twaɓiɓu, ɓadi ɗe wawaɗe.
32 Wami tsaja ha ujo hira watru warahara, ɓadi ɗe ya maãswifu wandre toɓa.»
Misomo yapatana na i trongo ya ufunga
33 Suku, watru wamwambiya Ĩsa «Ya maswihaɓa ya Yahaya na ya i shama ya dini ya *Mafarisayo, kula sa wao ufunga na uswali, wakati uliyo amba yaho maswihaɓa, wao wasuɗya tu na unwa.»
34 Sa ile Ĩsa awadjiɓu: «Hali wanyu ushindro fungisa u wandzani wa ɓwanaharusi wakati aliyo v̄umoja na wao?
35 Ɓadi v̄utsoja wakati amba watsorengewa ɓwanaharusi uwo; v̄av̄o ɗe v̄ahanu watsofungao, hari mwa zi suku izo.»
36 Amwesa awatoleya mufano ha uwaambiya: «Kav̄usi mutru arandruwao shitamba hari mwa nguwo piya ha uirema shipandre hari mwa nguwo yaɗuha. Mana neka ɗe ha i namuna iyo, itsoka amba arandruwa i nguwo piya ile, wala i shitamba piya airenga, kaitsoɗungana na i nguwo yaɗuha ile
37 Wala kav̄usi mutru atsorengao trembo lajemwa av̄asa, alitriye moni mwa ziya za ngwezi zaɗuha. Mana neka ɗe i namuna iyo, li trembo piya lile litsofumuwa zi ziya zile, litrihe, na zi ziya zile ziangamiye.
38 Ɓadi ilazimu trembo lajemwa av̄asa litrilwe moni mwa ziya piya.
39 Wala kav̄usi ata mutru amba amoiso nwa trembo lajemwa hale atsahao lajemwa av̄asa, mana waye urongowa: <La hale ɗe li djema.> »
Ūpoko 6
Misomo yapatana na i Suku ya Uv̄umuzi
1 Suku mengoni mwa suku, na wiyo ika Suku ya Uv̄umuzi, Ĩsa akov̄ira hari mwa mindra ya mimeya mufano wa mele. Maswihaɓa yahe yakosheluwa wana make, wawav̄omowa mihononi, amwesa waɗyi.
2 Sa ile watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo wawadzisa: «Trongo trini mufanyao trongo kayaruhusiwa i Suku ya Uv̄umuzi?»
3 Ĩsa awadjiɓu: «Kamwasoma i trongo Daudu aka aifanya wakati aka asikwa na ndza, waye na u watru wahe?
4 Angiya moni mwa i Nyumba ya Mungu, arenge ya madipe maraharifu yaka (yatamaniwa Mungu, aɗyi, amwesa av̄a yasaliya u watru wahe wale. Afanya i trongo iyo, wala ukana kayaruhusiwa neka tsi ɗe ya Matolezi Masadaka.»
5 Amwesa awaambiya: «Monyewe wa i Suku ya Uv̄muzi, ɗe u Mwana wa Mwanadamu.»
Ĩsa azihira mutru afa u muhono
6 Na hari mwa suku yangina ya Uv̄umuzi, Ĩsa aka angiya moni mwa i Nyumba ya Uswali, akosomedza. Moni v̄av̄o, v̄uka mutru amba u muhono wa hume wahe uka ufu.
7 Ya Mafundi ya Shariya na u watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo wakomutunda Ĩsa ha uangaliya neka atsozihira i Suku ya Uv̄umuzi, ile wapare ndziya ya umutuhumu.
8 Ɓadi ajuwa zi fikira zawo; ɓasi aambiya mutru ule afa u muhono: «Hima, ulimbale hari hari v̄av̄o.» Mutru ule ahimi, alimbala.
9 Sa ile Ĩsa awaambiya: «V̅anu nisumujudzani, hali iv̄i ɗe i shariya yatru airuhusu i Suku ya Uv̄umuzi, mutru ufanya ndjema, au mbovu, mutru uhuyi, au uangamidza?»
10 Ɓas, av̄eleha matso yahe ha u watru wale, amwesa amwambiya ɓaɓa ule: «Ondzowa muhono waho.» Ule auondzowa, na muhono wahe uregeya kamakana.
11 Watru wale wajaya hasera, wakolaguwa wao na wao i trongo watsomufanyiyayo Ĩsa.
Ĩsa asujo tsahuwa Mav̄ingizi Risala kumi na maili
12 Hari mwa u wakati ule, Ĩsa andre mulimani ha ondro mumiya Mungu. Na waye av̄itsi piya u uku wahe oho hari mwa ya mamiliyo Mungu yahe.
13 Ata uku wamosha, ahiri maswihaɓa yahe, atsahuwa kumi na waili mengoni mwawo, na wao ɗe awav̄a li dzina la Mav̄ingizi Risala.
14 Ɓasi ya Mav̄ingizi Risala yao ɗe yanu: Samiũ aliyo amba amuhiri tsena Monye, na mwananyahe Andreasa, Yakoɓu, Yuhani, Filiɓusa, Ɓartolomayo,
15 Matiyo, Tomasi, Yakoɓu mwana wa Halifa, Samiũ akohiriwa Zeloti,
16 Yudasi mwana wa Yakoɓu, na Yudasi Ishariyoti, ule atsomuv̄iriyao nyuma.
Ĩsa asusomedza na uzihira watru
17 Ĩsa ashuku v̄umoja na watru wahe wale ha ulawa milimani ata wapara ɓandra, waziya. Na v̄ale v̄uka duniya ya watru waliyo amba wahe, tsena duniya ha duniya ya piya i Yahudiya, na i Urusalemu, na wa ya malago ya ɓandarini Tiro na Sidoni.
18 Watru wao waka waja ha ujo muvulikiya na uzihiriwa ya mawaɗe yawo. Na wao wakotreswa na madjini ya peu, wakozihiriwa.
19 Piya i duniya yakotsaha imuɓambe, mana ushindzi wakolawa hahe ha uwazihira piyawo.
Misomo ya Ĩsa yapatana na wao waɓarikishiha, na wao watsoparwao na maondo
20 Ɓas, Ĩsa adzuliya matso watru wahe, arongowa:
«Muɓarikishiha wanyu zi masikini,
mana, mwa hari mwa u Utawalizi wa Mungu.
21 Muɓarikishiha wanyu muliyo na ndza av̄asa,
mana mutsokurisiwa.
Muɓarikishiha wanyu mulilao av̄asa,
mana mutsoka hari mwa furaha.
22 Muɓarikishiha wanyu neka wanadamu wasumuengani,
au wasumuɓauhani,
au wasumuruhanani,
au wasumurongowani ha unayi ha siɓaɓu
ya u Mwana wa Mwanadamu.
23 «Namujiv̄iwe i suku iyo, tsena muwaruke ha furaha, mana thawaɓu zanyu pev̄oni zitsoka ɓole. Mana ɗe ha i namuna iyo ɗe wadzaɗe wawo wakofanyiya yi mitrume.
24 «Ɓadi maondo hanyuju, wanyu ya matadjiri,
mana madza mupara zi ndjema zanyu.
25 Maondo hanyuju wanyu mwakura av̄asa,
mana mutsoona ndza.
Maondo hanyuju wanyu mutsehao av̄asa,
mana mutsoka hari mwa matsozi na usikitifu.
26 «Maondo hanyuju neka piya u watru wasumurongowani ha uwema, mana ɗe ha i namuna ini ɗe u wadzaɗe wawo wakofanya ha u watru wakodzifanya amba wao washukidziwa marongozi ya Mungu wayajudze.
Namuke na roho ndjema mbeli za maãduyi yanyu
27 «Ɓasi nisumwambiyani wanyu munivulikiyao: Namuv̄endze maãduyi yanyu, murendreye ndjema wao wamuengaoni.
28 Namusopeleye wao wamwapizaoni, mumiliye Mungu wao wamurendreyaoni mbovu.
29 Neka v̄wa mutru ahurema pi li savu li moja, zinga, muv̄e na li moja, au neka v̄wa mutru ahurengeya li kotri laho, usumuharaliye, narenge ata i kandzu yaho.
30 Neka mutru asuhumiya shitru, muv̄e iyo aitsahao, na neka v̄wa mutru ahurengeya zitru zaho, usuzidayi.
31 Namufanyiye wasaliya piya izo mutsahao wamufanyiyenizo.
32 «Neka musuv̄endza wao wamuv̄endzaoni, ɓasi sifa trini ɗe muzilindrao? Mana ata maãswifu, ne wao uv̄endza wao wawav̄endzao.
33 Na neka musurendreya zema ɗe wao wamurendreyaoni zema, sifa trini ɗe muzilindrao? Mana ata maãswifu, ne wao ufanya ɗe wizo izo.
34 Na neka musuwazima ɗe wao muliyo na tama amba mutsopara hawo, ɓasi sifa trini ɗe muilindrao? Mana ata maãswifu, ne wao uwazimana, ha wao utumainiya amba watsorudisiwazo ɗe wizo zile.
35 Ɓadi namuv̄endze ya maãduyi yanyu, namurendre zema, mwazime, wala tsi ha utumainiya shitru itsokao yotsi. Na zi thawaɓu zanyu zitsoka ɓole, amwesa mutsoka wana wa Monyewe Uju raha na Uju; mana waye mwema ha wao kawamuhimidiya, na ha waovu.
36 Namuke na roho zendza poreho, mauri ɗe Ɓaɓanyu heli aliyo mwendza poreho.
Ĩsa asusomedza ju la i trongo ya watru unamuwa wanyawo
37 «Musunamuwe wanyanyu, na wanyu kamutsonamulwa; musuyisiye wanyanyu na trongo, na wanyu kamutsoyisiwa; namuswamihi wanyanyu, na wanyu mutsoswamihiwa.
38 Namuv̄e, na wanyu mutsov̄olwa; mihononi hanyu, mutsov̄imiwa shiv̄imo ndzuzuri yajadzwa, yasindriwa, ata itrisao. Mana i shiv̄imo muirumiyao ha wanyanyu, iyo ɗe mutsorumiwaoyo wa jau.»
39 Amwesa awatoleya mufano tsena ha uwaambiya: «Hali mufa matso ushindro v̄inga mufa matso munyahe? Eɓa kawatsowa, wapuliha moni mwa ngama wao waili?
40 Mwanashoni, waye kakana daradja ya uju raha na fundi wahe, ɓadi kula mwanashoni aiso soma, atsoka mauri ɗe fundi wahe.
41 «Mana trini uonao mwana saha aliyo dzitsoni ha munyaho, ne kusumayizi u mongo uliyo dzitsoni haho?
42 Ɓasi ha namuna jeje utsoshindro muambiyao munyaho: <Mwananyangu, nilishe nihutoleye u mwana saha aliyo dzitsoni haho>, wakati uliyo amba wawe kusuona u mongo uliyo dzitsoni haho? Wawe munafiki, towa raɓuzi u mongo uliyo dzitsoni haho, v̄av̄o utsoona fetre pare utowe li saha liliyo dzitsoni ha munyaho.»
Mufano wa miri na zi mbiya zayo
43 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Kav̄usi muri mwema udzao mbiya mbi, wala muri muyi udzao mbiya ndjema.
44 Mana kula muri ujulihana ha zi mbiya zahe azidzao. Madza mutru kapuwa manga hari mwa shimeya yendza miɓa, wala zaɓiɓu hari mwa ɗavu lendza miɓa.
45 Mutru mwema, waye utowa trongo ndjema ha ulawa hari mwa i ankiɓa ndjema yahe yahetsiwa rohoni hahe, na movu, waye utowa zi mbovu za i ankiɓa mbovu yahe. Mana zi trongo zijayao moni mwa umo wa mwanadamu, izo ɗe zilawao hanyoni hahe.»
Mufano wa waundrizi nyumba waili
46 Wakati ule Ĩsa adzisa watru wale wakomuvulishiya: «Mana trini munihirao amba <Raɓi, Raɓi>, wala kamusufanya izo nimwambiyaonizo?
47 Kula mutru anijiliyao, akiya marongozi yangu, ata ayatriya ndziyani, ɓasi nitsomuonesani amba waye ufana na mutru trini.
48 Waye ufanisiwa na mutru awaha nyumba. Atsimbi i ngama ya musingi yahe ndrile, amwesa aundru musingi wahe hari mwa mudjasasa wa ɓwe uliyo moni oho. V̅ushuku ɓa la maji, mulima wa maji ureme i nyumba ile, wala kawashindra waigudzusa, mana ika iundriwa ha uzuri.
49 Ɓadi monyewe ukiya marongozi yangu wala kayatriya ndziyani, waye ufana na mutru awaha nyumba hari mwa trotro, wala katsimba musingi. Mulima wa maji ureme hari mwayo, sa na i sa ile itsapuha tsapuha, na uwangamifu wa i nyumba ile, uwo uka muɓole halisi.»
Ūpoko 7
Ĩsa asuzihira mutru wa hazi wa kapiteni wa madjeshi ya Romu
1 Ĩsa wakati amalidza piya ya marongozi yahe ha u watru wakomuvulishiya, angiya ɗagoni Kafranahum.
2 Na hule v̄uka kapiteni wa madjeshi mutru wa hazi wahe aka muwaɗe swafi, amba aka kariɓu na ufa. Na kapiteni ule akov̄endza mutru wahe ule.
3 Ukiya yahe mahadisi yapatana na Ĩsa, amuv̄elesheya ɓaãdhwi ya u watru waɓole wa ya Mayahudi, ile wandre wamumiye aje amuhuyi mutru wahe ule
4 Wakati wawaswili mbeli za Ĩsa, wamurayi ha kusudi ha umwambiya: «Uwo mutru astahiki umukuɓaliye i trongo iyo,
5 mana waye uv̄endza i kaɓila yatru, amwesa waye ɗe ariwashiya i Nyumba ya Uswali yatru.»
6 Ɓas, Ĩsa aɗungamana na wao.
Ata wamopara kariɓu na i nyumba, kapiteni ule av̄eleha wandzani wahe ha ondro mwambiya ya malagidzo yanu: «Mutukufu, usudzitããɓishe, ɓadi wami tsisustahiki amba ungiye ɗagoni hangu.
7 Iyo ɗe i mana tsena ata nadziona amba tsisustahiki uhujiliya. Ɓadi rongowa urongozi, na mutru wangu atsov̄ona.
8 Mana wami wa jau, ne tsihetsiwa utsini mwa zi ãmuri za u waɓole wangu, amwesa tsina madjeshi yaliyo utsini mwangu. Namoambiya moja: <Endra>, ɓasi waye wendra; au neka tsiambiya wangina: <Ko>, waye uja; na tsena, namoambiya mutru wa hazi wangu: <Fanya jau>, na waye uifanya.»
9 Wakati Ĩsa akiya marongozi yale, ashanga na kapiteni ule. Azingi, aambiya i duniya ile yaka yamuɗunga: «Nisumwambiyani amba ata hart mwa i lsrayila, ne tsaparo para uwãminifu mauri ɗe unu.»
10 Ata wale waka warumwa wamoregeya ɗagoni, walo para mutru wa hazi ule amba av̄ono.
Ĩsa aregeza hayi mwana mutruɓaɓa wa mutrumushe afiliwa na mume wahe
11 I suku yaɗunga, Ĩsa andre hari mwa ɗago lihiriwao Nainu. Na maswihaɓa yahe yaka yaɗungamana na waye, v̄umoja na duniya ya watru.
12 Ata wamopara kariɓu na u mulongo wa i ngome yakozingidziya li ɗago, tsiyo v̄uv̄ingwa djanaiza ya mwana moja moja wa mayahe amba asondro dzihwa, mama aliyo amba afiliwa na mume wahe. Amwesa v̄uka watru wengi tu wa shi ɗagoni v̄ale waka v̄umoja na waye.
13 Wakati Raɓi amuona, asikwa na poreho na waye, amwambiya: «Usulile.»
14 Atsengeleya, asiki i djanaiza ile. Sa ile wale waka waiv̄inga, waziya. Ɓasi Ĩsa arongowa: « Ɓaba, nisuhuambiya, hima!»
15 Ɓas, u mufu ule ahimi aketsi, aandriso laguwa. Sa ile Ĩsa amuregezeyawo mayahe.
16 Piya u watru waka v̄ale wasikwa na faza, wamutukuza Mungu ha urongowa: «Mutrume muɓole arijiliya!» Warongowa tsena: «Mungu ariangaliya, wasi u umati wahe»
17 Haɓari zahe zini ziyeneya hari mwa piya i Yahudiya na piya yi mikaɓala ya kariɓu.
Yahaya Muɓaĩshizi asuv̄eleha watru ha ondro mudzisa Ĩsa trongo
18 Yahaya aja aambilwa na maswihaɓa yahe piya trongo zini.
19 Wakati ule ahiri watru waili hari mwa maswihaɓa yahe, awav̄eleha ha Raɓi ha ondro mudzisa: “Ha1i wawe ɗe mutru arongolwa amba atsoja, au irilazimu rilindre wangina?»
20 Wakati u watru waili wale wawaswili mbeli za Ĩsa, wamwambiya: «Yahaya Muɓaĩshizi ariv̄eleha haho ile rije rihudzise amba hali wawe ɗe u mutru arongolwa amba alazimu aje, au irilazimu rilindre wangina?»
21 Ɓasi wakati ɗe uwo ule, Ĩsa azihira wengi wa watru wakana mawaɗe, na maradhi masongefu, na madjini ya peu, amwesa atriya nuru matso ya wengi wa mafa matso.
22 Ulawa yahe v̄ale, awaambiya: «Namwendre mwamwambiye Yahaya izo mwaziona, na izo mwazikiya. Ya mafa matso yasuona, ya magoɓo yarengeleya wendra, watru wakana uwaɗe wa hatwari utupiyao ngwezi ya mwili watwaharishiwa, mafa makiyo yasukiya, wafu wasuregezewa hayi, na i Haɓari Ndjema isujudziwa ha zi masikini.
23 Amwesa, aɓarikishiha monyewe uka amba kasukwala ha siɓaɓu ya wami.»
24 Wakati watru wale waka warumwa na Yahaya walawa, Ĩsa aambiya i duniya ile trongo zapatana na Yahaya: «Mwakondro ngaliya trini padzaju oho? Sandze liv̄udziwao na pev̄o? La! Tsi ɗe iyo.
25 Ɓasi trini ɗe mwakondro iangaliya? Mutru apindra vao dzuzuri? Nisumwambiyani, watru wapindrao vao dzuzuri, waẽshio ha masterehi, wao wa moni mwa zi nyumba za mafalume.
26 Ɓasi trini ɗe mwakondro iangaliya? Mutrume? Ewa, ɗe namuna iyo. Tsena, nisumujudzani amba muono zaidi raha na mutrume.
27 Waye ɗe monyewe arongolwa hari mwa ya marongozi ya Mungu yanu yaangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu:
« Tsuwo, nisumuv̄eleha murumwa wangu
ahutranguliye,
atsohurengeledzeya i ndziya yaho
ujo iɗungao.>
28 Ɓasi nisumwambiyani, hari mwa u wanadamu piya wadzalwa duniyani v̄anu, kav̄usi mutru muɓole raha na Yahaya. Ɓadi mutru aliyo amba ɗe muv̄ungufu hari mwa u Utawalizi wa Mungu, uwo muɓole raha na waye.»
29 (Piya u watru wamukiya, ata ya *maliv̄isa latete, wakuɓali amba Mungu wa haki, ha wao ukuɓali waɓaĩshiwe na Yahaya.
30 Ɓadi watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo na u watru wa Shariya ɓaãda kawakuɓali awaɓaĩsha, ɓasi v̄av̄o kawakuɓali ya mav̄endzeleyo ya Mungu akoyatsaha hawoju.)
31 Sa ile Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Hali watru wa lewo nitsowafanisa na trini? Wao ufana na watru wa namuna jeje?
32 Wao ufana na wanatsa waketsi hari mwa shilindro, wahedzao maji ha uambiya wanyawo:
<Rimuremeyani ndzumari, wala kamwazina;
rimuhedzeyani madjimbo ya usikitifu,
wala kamwalila.>
33 Yaãni, Yahaya Muɓaĩshizi aja, waye kashapiha na trongo za uɗya na unwa, na v̄ale musurongowa amba ana shetwani.
34 U Mwana wa Mwanadamu aja, asuɗya na unwa, ɓasi musurongowa: <Namwangaliye, ule muv̄endzoɗya, amwesa waye mulevi, mwandzani wa maliv̄isa latete na maãswifu ! »
35 Ɓadi i hikima ya Mungu ionehana amba ɗe wiyo na piya wao waikuɓali.»
Hadisi yapatana na i suku Ĩsa aka nyumbani ha Samiũ Mufarisayo
36 V̅uka mutru mengoni mwa u watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo amuhiri Ĩsa mudjeni hahe. Wakati ule Ĩsa andre ha Mufarisayo ule, alo ketsi ha wao uɗya v̄umoja.
37 Moni v̄av̄o v̄uka mutrumama mwãswifu wa shi ɗagoni v̄ale ajuwa amba Ĩsa akoɗya ha Mufarisayo ule. Av̄ingi shiya yafanyiwa ha aina ya ɓwe ihiriwao alibastera, yakana marashi.
38 Ahimi nyuma mwa Ĩsa mindruni hahe, alili, alili, ata matsozi yahe yakoandriso lodza yi mindru yahe. Arenge zi nyole zahe, ayiv̄anguliya, ayiv̄av̄atsa, tsena ayitriya marashi.
39 Wakati Mufarisayo ule aka amuhira mudjeni aona i trongo ile, adziambiya: «Na djeli mutru unu aka mutrume, itsoka ajuwa amba unu mutrumama mbani ɗe amuv̄av̄atsao, ajuwa na i namuna yahe, amba waye mwãswifu.»
40 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Samiũ, tsina trongo nitsahao nihuambiyeyo.»
Samiũ amudjiɓu: «Fundi, rongowa.»
41 Wakati ule Ĩsa amwambiya i hadisi ini: « V̅uka mukopesha marike, akana watru waili akowayiya. Akotsaha u moja mapauni hamusumiya, na u moja hamusini.
42 Ɓasi ɓaãda kawakana shitru ya uliv̄a, awaswamihi wao waili. Ɓasi uv̄i ɗe atsomuv̄endzao raha na munyahe?»
43 Samiũ amudji6u: «Nisufikiri amba ɗe ule aswamihiwa zi marike nyengi.»
Ĩsa amudjiɓu: «Unamuwa fetre.»
44 Amwesa azingi ha u mutrumama ule, amwambiya Samiũ: «Usuona mutrumama unu? Tsingiya haho, wala kwaniv̄a maji ya uhosa yi mindru yangu. Ɓadi waye alodzo yi mindru yangu na ya matsozi yahe, amwesa ayiv̄anguwa ha zi nyole zahe.
45 Kwaniyezi ha uninuka, ɓadi waye rangu nangiya v̄anu kaziya univ̄av̄atsa yi mindru yangu.
46 Kwanitriya matra shitswani, ɓadi waye anitriya marashi yi mindru
47 Iyo ɗe i mana nihuambiyao, uwengi wa madhambi yahe, aswamihilwayo, mana waye uv̄endza ha nguvu. Ɓadi mutru aswamihilwa mwana pav̄i, waye uv̄endza mwana pav̄i.»
48 Amwesa aambiya mutrumama ule: «Madhambi yaho yaswamihilwa.»
49 Watru wakoɗya v̄umoja na waye v̄ale wakoambiyana: «Unu mbani ata aswamihio madhambi?»
50 Ɓadi amwambiya mutrumama ule: «Uwãminifu waho uhuhuyi; endra ha usalama.»
Ūpoko 8
Watruwashe waliyo amba wakoɗungamana na Ĩsa
1 Ɓaãda ya mwana muda Ĩsa akwendra hari mwa kula ɗago, rangu ya maɓole ata ya matiti. Na waye akoĩdhiya watru na uwajudza i Haɓari Ndjema ya u Utawalizi wa Mungu. Ya maswihaɓa kumi na maili yahe yale yaka v̄umoja na waye.
2 V̅uka na ɓaãdhwi ya watruwashe waliyo amba waka wazihiriwa ya madjini ya peu na ya maradhi yawo waka nayo. Na wao ɗe wanu: Mariyama (akohiriwa Mariyama wa shi Magidala), aliyo amba v̄uka v̄uindziwa mazetwani saɓa haheju;
3 Yuhana, mutrumushe wa Kuza, shitswa wa wanyahe hari mwa zi hazi za Hirudu; na Suzana, v̄umoja na wanyahe wengi wasaliya waliyo amba wakotowa mali zawo ha umusaidi Ĩsa na u watru wahe.
Mufano wa mutru ayelao ha utsanya
4 V̅uka v̄ungulidzana duniya ya watru, wakolawa hari mwa kula ɗago na umujiliya Ĩsa. Sa ile awatoleya u mufano unu
5 «V̅uka mutru alawa ha ondro tsanya ya mayela yahe. Utsanya yahe ya mayela mundrani hahe, ɓaãdhwi za mbiya zipuliha ndziyani. Na izo zitseresewa na yi mindru ya wanadamu, na zasaliya ziɗyiwa na zi nyunyi za hawani.
6 I nusu yasaliya ipuliha v̄ahanu kawe. Zamomeya, zihanya, mana kazapara urutuɓa.
7 Zasaliya tsena zipuliha hari mwa malavu yendza miɓa. Malavu yale yaheya v̄umoja na yi mimeya yile, yayifinikiya.
8 Zasaliya zipuliha hari mwa trotro ndjema. Umeya yazo, yi mimeya yitrendre, ata yitowo mavuna, kula moja idza miya.»
Ɓaãda aiso rongowa trongo izo, aengedza: «Kula mutru aliyo na makiyo ya ukiya, navulishiye.»
I mana Ĩsa akosomedza ha urumiya mifano
9 Wakati ule ya maswihaɓa yahe yamudzisa i mana ya u mufano ule.
10 Ɓas, awadjiɓu: «Wanyu mudjããliwa ujuwa zi siri za u Utawalizi wa Mungu, ɓadi ha u wasaliya, wajudziwazo ha mifano, ile
« <wamoangaliya, wasuone,
na wamokiya, wasuelewe.>
Ĩsa aeledza i mana ya u mufano wa mutru ayelao ha utsanya
11 «Ɓasi tsini i mana ya u mufano ule: Ya mayela, yao ɗe ya marongozi ya i Risala ya Mungu.
12 Yao yapuliha ndziyani, iyo isurongowa ɗe u watru wayakiya, amwesa Iɓilisa aja awatoleyawo rohoni, ile wasuãmini, wala wakombolwa.
13 Yao yapuliha hari mwa kawe, iyo isurongowa ɗe wale wakiya ya marongozi, wayarengao ha furaha. Ɓadi yao kayasisi mizi, ata wao sawa na mimeya kaina mizi. Wao uãmini hari mwa mwana muda, ata wakati wadjereɓiwao, wao udzivura.
14 Yao yapuliha hari mwa malavu yendza miɓa, iyo isurongowa ɗe wale waliyo amba ɓaãda wakiya ya marongozi yale, wao uendreleya na trongo zawo; yi mifikirisho, zi ngutadjiri, na zi ngunafasi za li duniya lini, izo uɓala pumu ya marongozi yale, ha heli ya uka amba wao udza mbiya kazidzinyi.
15 Yao yapuliha hari mwa i trotro ndjema, iyo isurongowa ɗe wale wakiya ya marongozi, wayasika ha roho ndjema tsena yarahara, amwesa wao udza mavuna ha wao ukana ustahamilifu.»
Mufano wa kombe la matra
16 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Kav̄usi ata mutru ɓaãda aiso patsa kombe, alirengao, alifinikiya shitru, au alitriya vuvuni mwa shitrandra, ɓadi waye ulihetsi hari mwa shihetsi kombe, ile pare wao wangiyao, waone heu.
17 Mana kav̄usi ata trongo yadzama iliyo amba kaitsov̄enuha, wala kav̄u shitru ya siri iliyo amba kaitsojulihana, yalawa heuni.
18 Ɓasi namudzifahamishe na i namuna yanyu muvulikiyao; mana mutru aliyo na, atsov̄olwa ha uwengi zaidi, na uwo kasina, ata de iyo aonehanao amba anayo, ne atsotolewayo.»
Mudjemazahe wa Ĩsa ɗe uwo amutuĩo Mungu
19Mayahe na wananyahe wa Ĩsa wakomujiliya, ɓadi kawakoshindra wamuwaswiliya ha siɓaɓu ya i duniya yaka v̄av̄o.
20 Sa ile aambilwa: «Mayaho na wananyaho wa v̄ondze oho, wasuhutsaha wahuone.»
21 Ɓadi Ĩsa awadjiɓu ha uwaambiya: «Mayangu na wananyangu ɗe wao wavulishiyao ya marongozi ya Mungu, tsena wayatriyao ndziyani.»
Ĩsa aɗaridza pev̄o kali
22 Suku mengoni mwa suku, Ĩsa apashiya mwana djahazi v̄umoja na ya maswihaɓa kumi na maili yahe. Wakati ule awaambiya: «Narishiye nyamboju mwa dziya hule.» Ɓas, wandre.
23 Wakati waka ju la utreka, Ĩsa aka aremwa na tsindzi, asindziya. V̅ushuku pev̄o yendza nguvu dziyani v̄ale. I djahazi ile ingiliwa na maji, ata waka hari mwa hatwari.
24 Sa ile ya maswihaɓa yahe yale yatsengeleya umumidza. Wamwambiya: «Fundi, Fundi, risuangamiya!»
Ĩsa ahimi, alaguliya i pev̄o ile na ya maluja, na izo zilala, zitruliya, na i shiwari ilala.
25 Amwesa aambiya ya maswihaɓa yahe yale: «Uwãminifu wanyu wa hav̄i?»
Ɓasi ha i namuna wasikwa na faza na ushangavu, wakoambiyana: «Afa unu mutru wa namuna jeje unu? Mana asuãmurisha ata zi pev̄o na ya maji, na izo zisumutuĩ!»
Ĩsa asuzihira mutru akotreswa na madjini ya peu
26 Ɓaãda ya v̄av̄o, Ĩsa na ya maswihaɓa yahe wawaswili hari mwa i shiv̄andre ya tsi ya Magerasi, iliyo maswa na i Galilaya.
27 Wakati Ĩsa ashuka v̄otsi, v̄umujiliya mutruɓaɓa wa shi ɗagoni v̄ale aliyo amba akana mazetwani. Rangu madza ina mida mengi waye kakopindra, wala kakoketsi ɗagoni, ɓadi akoketsi mahaɓurini.
28 Wakati amuona Ĩsa, alatsa keme, adzivutsu mindruni hahe, amwesa arongowa ha ji lendza nguvu: «Usunitsaha na trini, Ĩsa, Mwana wa Mungu Monyewe Uju raha na Uju? Nisuhutafadali, usunionde.»
29 Arongowa jau, mana Ĩsa aka ãmurisha li djini la peu lile lilawiye mutru ule, ha iv̄o lakomusika na umusika mara nyengi, ata itsongo amba akogogewa ha ufungwa silisili yi mihono yahe na yi mindru. Ɓadi akorumbuwa zi silisili zile, amwesa akov̄ingwa na i shetwani ile mav̄adzani.
30 Wakati ule Ĩsa amudzisa: «Wawe uhiriwa mbani?»
Amudjiɓu: «Wami uhiriwa Malijõ», mana mazetwani mengi yaka yamungiya.
31 Amwesa ya mazetwani yale yamumiya Ĩsa asuyaãmurishe yandra moni mwa u Uzimu wa Moni oho.
32 Na v̄ale, v̄uka ɓangwe la mav̄uruku, tsena dzengi, lakorundriya shilimani hule. Sa ile ya mazetwani yale yamumiya Ĩsa ayav̄e ruhusa yandre yangiliye ya mav̄uruku yale. Ɓas, ayakuɓaliya.
33 Wakati ule ya mazetwani yale yalawiya mutru ule, yangiliya ya mav̄uruku yale. Li ɓangwe la mav̄uruku lile lireme mbiyo halisi ha ushuka shilimaju v̄ale, yalo ngiya dziyani mwa maji, yano ata yafu.
34 Wakati watsunga wale waona trongo zile zahidjiri, watrala, amwesa walo judza piya haɓari ile rangu malago ya mujini, ata ya liju.
35 Na watru wakojo ona trongo zahidjiri. Uwaswili yawo hule Ĩsa aliyo, wamupara mutru ule aka atolewa ya mazetwani, aketsi mindruni ha Ĩsa amba apindri, tsena apara zi ankili zahe. Sa ile wasikwa na faza.
36 Wale waka waona zile zaka zahidjiri, wawatoleya hadisi i namuna mutru ule akana mazetwani, azihiriwa.
37 Ɓasi piya u watru wa shiv̄andreju mwa tsi ya Magerasi wamumiya Ĩsa alawe hawo v̄ale, mana waka wasikwa na faza kweli zile. Sa ile Ĩsa aheya djahazini v̄ale ha uregeya dzahe.
38 Mutru ule aka atolewa ya mazetwani, amumiya Ĩsa aɗungane na waye. Ɓadi Ĩsa kamukuɓaliya, amwambiya:
39 «Regeya haho, wendre waeledze piya izo Mungu ahufanyiya.» Wakati ule andre dzahe na ujudza hari mwa piya li ɗago izo Ĩsa amufanyiyazo.
Hadisi yapatana na mwana mutrumushe wa Yairus, na mutrumama aɓamba i nguwo ya Ĩsa
40 Ĩsa uregeya yahe nyambo ya li dziya, alahikiwa na duniya ya watru, mana piyawo wakomulindra.
41 Ɓasi moni v̄av̄o, v̄umujiliya mutruɓaɓa akohiriwa Yairus, na waye aka mengoni mwa ya madhwamana ya i Nyumba ya Uswali. Adzivutsu mindruni ha Ĩsa ha umumiya andre hahe,
42 mana u mwana mutrumushe moja moja wahe aliyo amba akana mukaɓala wa maha kumi na mili, v̄ale akojo fa.
Ĩsa ulawa yahe amba asendra, azingidziwa na i duniya ile, imusere.
43 Ne v̄uka mutrumushe moni v̄ale amba waye akovuja damu hari mwa muda wa maha kumi na mili, wala kav̄u ata mutru akoshindro muzihira.
44 Atsengeleya ata apara ɗe mengoni ha Ĩsa, aɓamba u usa wa nguwo wahe. Sa na i sa ile, mushukiyo damu wahe ule uziya.
45 Wakati ule Ĩsa adzisa; «Mbatu ɗe aniɓamba ? »
Ha iv̄o kula mutru kakokuɓali, Monye amwambiya: «Fundi, i duniya ihuzingidziya, tsena ihusere!»
46 Ɓadi Ĩsa amudjiɓu: «V̅wa mutru aniɓamba, mana nisujuwa amba v̄ulawa ushindzi hanguju.»
47 Mutrumama ule iv̄o amayizi amba ajulihana, adridrima, aja adzivutsu mindruni ha Ĩsa, amwesa arongowa mbeli za piya u watru wale i mana ata amuɓamba, na i namuna aangala sa na i sa ile.
48 Ɓasi Ĩsa amwambiya: «Mama, uwãminifu waho uhuv̄onesa, endra dzaho ha usalama.»
49 Wakati aka ju la urongowa trongo zile, v̄uja mutru ala ha dhwamana Yairus, aja arongowa: «Mwana waho afu; ɓasi usumutããɓishe tsena Fundi.»
50 Ɓadi Ĩsa ukiya yahe trongo zile, amwambiya: «Usushange, ka tu na uwãminifu, na waye atsov̄ona.»
51 Ɓasi wakati wawaswili ɗagoni hule, karuhusu ata mutru angiya hule na waye neka tsi ɗe Monye, Yuhani, na Yakoɓu, na mayahe na ɓaɓahe wa u mwana ule.
52 Piya u watru wakolila na usikitiha ha siɓaɓu ya u mwana ule. Sa ile Ĩsa awaambiya: «Mwasulile, waye kafa, ɓadi apara tsindzi.»
53 Watru wale wakomutseha ha iv̄o wajuwa amba u mwana ule afu.
54 Ɓadi Ĩsa amusiki u muhono, amwesa arongowa: «Mama, hima!»
55 Sa ile i roho yahe imuregeya, ahimi sa na i sa ile. Ɓasi Ĩsa aambiya watru wale wamuv̄e shahula.
56 U udjama wa mwanamutsa ule uremwa na ushangavu. Ɓadi Ĩsa awaãmurisha wasuambiye mutru atsokao yotsi zi trongo zile zav̄ira v̄ale.
Ūpoko 9
Ĩsa av̄eleha ya Mav̄ingizi Risala kumi na maili yahe ha ondro judza ya marongozi ya Mungu
1 Ĩsa ahiri ya maswihaɓa kumi na maili yahe yale yangulidzane, awav̄a ushindzi na yezi hari mwa piya ya mazetwani na hari mwa zi trongo za uzihira ya maradhi.
2 Awav̄eleha ha ondro trangaza u Utawalizi wa Mungu na uzihira watru.
3 Awaambiya: «Mwasuv̄inge shitru itsokao yotsi hari mwa u musafara wanyu uwo, tsi mupweke, wala mukoɓa, wala dipe, wala marike, wala mwasuv̄inge nguwo ya ugaudza.
4 Ha mutru yotsi mutsorengwao, namuketsi nyumbani v̄av̄o ata ɗe i suku mutsolawao.
5 Na kula v̄ahanu v̄utsokao amba kamwarengwa, ɓasi mwamolawa v̄ale, namuv̄aruse li djifu liliyo mindruni hanyu, ile i trongo iyo ike ushahidi wa i mbovu wamufanyiyaniyo.»
6 Ɓas, walawa, wakwendra hari mwa malago na malago, na kula v̄ahanu wakojudza i Haɓari Ndjema na uzihira watru.
Hirudu ashanga na haɓari zapatana na Ĩsa azikiya
7 Wakati Hirudu, mutawalizi wa tsiju v̄ale, akiya piya trongo zile zav̄ira, aka ashanga ata kakojuwa i trongo atsoifikiri, mana wasaliya wakorongowa amba Yahaya aregezewa hayi,
8 wasaliya amba ule ɗe Eliya ɗe av̄enuha, wasaliya wakorongowa amba ule moja mengoni mwa yi mitrume ya zamani ɗe aregezewa hayi.
9 Ɓadi Hirudu arongowa: «Yahaya tsimupuwa i shitswa. Ɓasi uwo mbani nimukiyao arongolwao na trongo mauri ɗe izo?» Na waye akozunguha namuna ya wao uonana.
Hadisi yapatana na i suku Ĩsa akolisa duniya ya watru yapara alifu tsano uheya
10 Ya Mav̄ingizi Risala yale uregeya yawo, wakomwambiya Ĩsa piya izo wakozifanya. Wakati ule Ĩsa awarenge, wadzivuru ha wendra weke wao hari mwa ɗago lihiriwao Ɓaitisaida.
11 Ɓadi i duniya ile ujuwa yawo i trongo ile, iwaɗungu. Ĩsa awarenge ha uzuri, amwesa awaeledza trongo za u Utawalizi wa Mungu, na uzihira wao wakotsaha wazihiriwe.
12 Li juwa madza lakondro tswa. Ɓasi ya Mav̄ingizi Risala kumi na maili yahe yale yatsengeleya, yamwambiya: «Ambiya watru wanu wandre hari mwa ya malago na zi tobe ziliyo kariɓu v̄anu, ile wapare v̄ahanu walale na zahula waɗye, mana v̄anu riliyo, padza.»
13 Wakati ule Ĩsa awaambiya: «Namuwav̄e wanyu zahula waɗye.»
Ɓadi wale wamudjiɓu: «Wasi karisina ata shitru v̄anu neka tsi madipe matsano na fi mbili. Ɓadi laɓuda neka ritsendra ranunuwe zahula za ulisa piya u umati unu.»
14 Na v̄ale v̄uka watruɓaɓa mukaɓala wa alifu tsano.
Wakati ule Ĩsa aambiya ya maswihaɓa yahe yale: «Namuwaketsise ha zikao hamusini hamusini.»
15 Ɓas, wafanya zile awaambiyazo, wawaketsisa piyawo.
16 Halafu arenge ya madipe matsano yale na zi fi mbili, adzuwa ya matso mbinguni, azisopeleya, amwesa azikutruwa kutruwa, aziv̄a ya maswihaɓa yahe, ile wayelesheye i duniya ile.
17 Piyawo waɗyi, amwesa wakura. Ya maswihaɓa yale yangulidza ya magudru yaɓaki, wayajadza moni mwa mahanga kumi na maili.
Monye ajuwa amba Ĩsa ɗe Mutsahuliwa
18 Suku mengoni mwa suku, Ĩsa adzitenge ha ondro mumiya Mungu. Ya maswihaɓa yahe yaka v̄umoja na waye. Wakati ule awadzisa: «Watru wasurongowa amba wami ɗe mbani?»
19 Wamudjiɓu: «Wasaliya wasurongowa amba ɗe Yahaya Muɓaĩshizi, wasaliya amba ɗe Eliya, na wasaliya tsena amba wawe moja mengoni mwa yi mitrume ya zamani ɗe waregezewa hayi.»
20 Sa ile awadzisa: «Ẽhẽ wanyu? Musurongowa amba wami ɗe mbani?»
Monye amudjiɓu: «Wawe ɗe Kiristi wa Mungu.»
21 Ɓadi Ĩsa awafahamisha na uwaɓalidza ha kusudi wasuambiye mutru atsokao yotsi i trongo iyo.
Ĩsa ajudza rangu kaɓula watru wahe amba atsoulawa, amwesa atsoregezewa hayi
22 Amwesa Ĩsa aambiya u watru wahe: «Ilazimu u Mwana wa Mwanadamu aondeshehe na trongo nyengi, aharawe na u watru waɓole, na ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya Mafundi ya Shariya, aulawe, amwesa i suku ya raru, aregezewe hayi.»
23 Tsena aambiya piya u watru: «Mutru atsahao aniɗunge, nadziɗelese i nafusi yahe, kula suku nadzitrihise u muri wa pawa wahe, iv̄o ɗe aniɗunge.
24 Mana mutru atsahao adzivukisiye i nafusi yahe, atsoipoteza, ɓadi mutru alatsao i nafusi yahe nyuma ha siɓaɓu ya wami, uwo atsoivukisa.
25 Mana tanafu trini mutru aiparao, neka apara li duniya kamili, ne alatsa i nafusi yahe, aipoteza?
26 Mutru aonao haya ha siɓaɓu ya wami na ya marongozi yangu, ɓasi u Mwana wa Mwanadamu atsoona haya wa jau na mutru ule wakati atsojao hari mwa u utukufu wahe, na wa Ɓaɓahe, na wa zi malayika ndzitwaharifu.
27 Ɓadi nisumwambiyani ha kweli, v̄wa wasaliya mengoni mwanyu muliyo v̄anu kawatsofa kaɓula ya wao uona u Utawalizi wa Mungu.»
Mahadisi yapatana na i suku u mwili wa Ĩsa wakovaga mauri nuru
28 Wakati Ĩsa arongowa piya trongo zile ata v̄wav̄ira mukaɓala wa suku nane, amurenge Monye, Yuhani, na Yakoɓu waɗungamane na waye, waheya mulimani ha waye ondro mumiya Mungu.
29 Ɓasi wakati akomumiya Mungu, mutru akoona i sura yahe amba igauha, na nguwo zahe zigauha ndjeu pe, zakov̄ev̄ena ata zakongiya mutru matsoni.
30 Sa ile v̄uja watru waili, wakolaguwa na waye. Na wao waka ɗe marehemu Musa na Eliya
31 ɗe wav̄enuha hari mwa utukufu. Wakorongowa ɗe i trongo ya waye wendra dzahe, trongo andro itsimidzao Urusalemu.
32 Monye na wanyahe waka waremwa na tsindzi, wasindziya; ɓadi umaruha yawo, waono u utukufu wahe, na u watru waili wale waka walimbala v̄umoja na waye.
33 Ata wakati watru wale waɓaushiyana na Ĩsa, Monye amwambiya: «Fundi, hairi iv̄o riliyo v̄anu. Nariwahe wana maɓanga wararu, moja laho, moja la Musa, na moja la Eliya.» (Na v̄ale kakojuwa ata i trongo akoirongowa.)
34 Ɓasi v̄ale akorongowa trongo zile, v̄uja vingu liwaɓaliliya, liwatriya muvuli. Ya maswihaɓa yale yasikwa na faza wakati wadzipara amba li vingu liwaɓaliliya.
35 Ɓasi vinguni v̄ale, v̄ulawa ji larongowa: «Unu ɗe u Mwana wangu, u Mutsahuliwa wangu; namumuvulishiye!»
36 Wakati li ji lile laiso kilihana, waono amba Ĩsa aɓaki weke wahe. Ya maswihaɓa yahe yale yaɓuriha zi, wala hari mwa zi suku zile, kawaambiya mutru atsokao yotsi ata trongo moja hari mwa izo waka waziona.
Ĩsa azihira mwanamutsa mutruɓaɓa akana djini la peu
37 I suku yaɗunga, wakati walawa mulimani hule, duniya ya watru ija ha umujiliya Ĩsa.
38 Ɓasi moni mwa i duniya ile, v̄uka mutruɓaɓa akolatsa keme ha urongowa: «Fundi, nisuhumiya, rema ya matso yaho ha u mwana wangu, ɓadi unu tu ɗe u mwana wangu.
39 Asikwa na djini la peu, ata kula lamomujundrushiya, waye uka, ata kunufayakunu, waye ulatsa keme; lilo umutsuha, umutowa na mavovu hanyoni; lisumutresa halisi, tsena lilo kalimuɓauha haraka.
40 Tsimiya ya maswihaɓa yaho yaliindziye, ɓe kawashindra.»
41 Sa ile Ĩsa adjiɓu ha urongowa: «Hewe wanyu kamuãmini, watru wa li duniya kalina uwãminifu wa lewo lini! V̅anu inilazimu niɓaki na wanyu hari mwa mida mingav̄i tsena? Au ata lini tsena ɗe nalazimu nimustahamiliyeni? Ɓasi v̄inga u mwana waho hunu.»
42 Ata wakati mwanamutsa ule akotsengeleya umupara, i shetwani ile imuvutsu v̄otsi, imutsuhu ha nguvu. Ɓadi Ĩsa alaguliya li djini la peu lile, azihira u mwana ule, amwesa amuregezeyawo ɓaɓahe.
43 Ɓasi piya u watru waka v̄ale wasikwa na ushangavu na u utukufu wa Mungu.
Ĩsa ajudza rangu kaɓula ha mare ya v̄ili amba atsoulawa, amwesa atsoregezewa hayi
V̅ale watru piya waka hari mwa ushangavu na piya trongo Ĩsa akozifanya, aambiya ya maswihaɓa yahe:
44 «Namusike ha uzuri izo nimwambiyaonizo: U Mwana wa Mwanadamu asondro v̄iriwa nyuma, av̄elehwe mihononi ha wanadamu.»
45 Ɓadi watru wahe wale kawakoelewa i trongo ile wakojudziwayo. I mana yayo ika idzamishiha hawoju ata kawakoelewa, tsena, wakoriya umudzisa i mana ya u urongozi wahe ule.
Ĩsa asueledza ha namuna jeje mutru akao muɓole raha na wanyahe
46 Ɓasi moni v̄av̄o v̄ungiya mashindrano hari mwa ya maswihaɓa ya Ĩsa, amba uv̄i ɗe u muɓole hari mwawo v̄ale
47 Ɓasi Ĩsa iv̄o ajuwa zi fikira za rohoni hawo, arenge mwanamutsa, amuhetsi ɓavuni na waye v̄ale,
48 amwesa awaambiya: «Mutru arengao mwanamutsa mauri ɗe unu ha li dzina langu, uwo anirenge ɗe wami; na mutru anirengao, v̄av̄o arenge ɗe Uwo aniv̄eleha. Mana u mutiti raha na u mutiti hari mwanyu piyanyu v̄av̄o, uwo ɗe u muɓole wanyu.»
Ĩsa asujudza u watru wahe amba mutru kasi kinyume na wao, uwo a uv̄andre moja na wao
49 Wakati ule Yuhani amwambiya Ĩsa: «Fundi, riono mutru akoindziya mazetwani ha li dzina laho. Ɓasi rakotsaha rimuziye, mana waye kasuɗunga v̄umoja na wasi.»
50 Ɓadi Ĩsa amwambiya: «Mwasumuziye; mana kula mutru kasi kinyume na wanyu, uwo a uv̄andre moja na wanyu.»
Ĩsa aharwa hari mwa ɗago la shi Samariya
51 Wakati zi suku za Ĩsa uhedzewa pev̄oni upara yazo, arenge ãzima ya waye ukaɓili Urusalemu.
52 Amwesa alagidza watru wamutranguliye. Ɓas, warenge i ndziya ata wawaswili hari mwa ɗago la shi Samariya, ile wapare wamutayarishiye.
53 Ɓadi watru wa ɗagoni v̄ale kawakuɓali umurenga, mana aka akaɓili wendra ɗe Urusalemu.
54 Wakati ya maswihaɓa maili yale, yaãni ɗe Yakoɓu na Yuhani, waona i trongo ile, warongowa: «Raɓi, usutsaha rishukidze moro ulawe mbinguni, uje uangamidze watru wanu?»
55 Ɓadi Ĩsa azingi, awarudi.
56 Ɓas, wandre hari mwa ɗago langina.
Mutru atsahao amuɗunge Ĩsa alazimu adzihodarishe
57 Wakati waka hari mwa i ndziya ya wendra Urusalemu yawo ile, v̄wa mutru amwambiya Ĩsa: «Nitsohuɗunga kula v̄ahanu utsendrao.»
58 Sa ile Ĩsa amudjiɓu: «Zinyama nyeha zina magumbo yazo, na zi nyunyi za hawani zina mahara; ɓadi u Mwana wa Mwanadamu kasina ata v̄ahanu v̄wa uladza i shitswa yahe.»
59 Amwesa aambiya wangina: «Niɗunge.»
Ɓadi ule amudjiɓu: «Mutukufu, niruhusu nendre raɓuzi namudzihe ɓaɓangu.»
60 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Lisha u wafu wao wadzihane. Ɓadi wawe, endra wajudze u Utawalizi wa Mungu.»
61 Wangina amwambiya: «Mutukufu, wami nitsohuɗunga, ɓadi niruhusu nalage raɓuzi wao waliyo hangu.»
62 Ĩsa amudjiɓu: «Mutru yotsi asikao shombo ha ulima, aangaliyao izo ziliyo nyuma, uwo kana faida itsokao yotsi hari mwa u Utawalizi wa Mungu.»
Ūpoko 10
Ĩsa asuv̄eleha watru saɓwini, wandre wajudze ya marongozi ya Mungu
1 Ɓaãda ya zi trongo zile, Raɓi atsahuwa watru saɓwini wangina, awav̄eleha waili waili wamutranguliye hari mwa kula ɗago na kula mukaɓala atsendrao.
2 Awaambiya: «Ya mavuna ya mengi, ɓadi watru wa uyavuna, wao wa washashi. Ɓasi namumumiye Monyewe ya mavuna yao av̄elehe watru wa hazi wa ya mavuna yahe.
3 Namwendre; namuvulishiye, nisumuv̄elehani mufano wa wana maɓariɓari wandrao hari hari mwa mbwa nyeha.
4 Mwasuv̄inge mufuko wa marike, wala mukoɓa, wala kaɓwa; tsena, mwasuziye, mwahoma ha wanyu uyezi ha masalamu mengi mutru atsokao yotsi hari mwa i ndziya yanyu iyo.
5 «Ha mutru yotsi mutsorengwao, namurongowe raɓuzi: <Salama naiendreleye hari mwa u watru wa ɗagoni v̄anu.>
6 Neka v̄wa mutru wa amani aketsio v̄av̄o, salamu la amani lanyu lile litsomuketsiya haheju; au neka kav̄usi, ɓasi salamu lanyu lile litsomuregeyani, limuketsiyeni wanyu wenyewe.
7 Namuketsi ɗe v̄av̄o hari mwa i nyumba iyo, muɗye na unwa izo mutsov̄olwaozo, mana mutru wa hazi ustahiki u muhadjara wahe. Mwasungiye nyumba na ulawa nyumba.
8 «Neka mungiya hari mwa ɗago, murengwa, ɓasi namuɗye ɗe izo mutsoyeleshewazo.
9 Namuzihire wawaɗe waliyo ɗagoni v̄ale, amwesa muambiye piya watru wa shi v̄ale: <U Utawalizi wa Mungu umukuruɓiyani.>
10 Ɓadi neka mungiya hari mwa ɗago amba kamwarengwa, namulawe, mwendre hari mwa zi ndziya zalo, murongowe:
11 <Ata li djifu la li ɗago lanyu lasama mindruni hatru, ne risuliv̄arusa, ile ike ãlama ya i trongo mbovu mwaifanya. Ɓadi namujuwe i trongo ini, amba u Utawalizi wa Mungu madza ukuruɓiya.>
12 Nisumujudzani amba i Suku watru watsohukumulwao, ya mahukuma ya u watru wa Suduma yatsostahamilishiha raha na ya u watru wa li ɗago lilo.»
Malago yamuhara Ĩsa yatsoparwa na ya mahukuma ya Mungu
13 Wakati ule Ĩsa arongowa tsena: «Maondo hahoju, wawe ɗago la Kurazinu! Maondo hahoju, wawe ɗago la Ɓaitisaida! Mana na djeli yi midjuza yafanyishiha hanyuju yika yifanyishiha hari mwa ya malago ya Tiro na Sidoni, ne itsoka amba rangu hale u watru wa ya malago Yale wapindri maguni, wadziv̄aha na vu, ile pare waonese amba wandre toɓa.
14 Ɓadi i Suku watru watsohukumulwao, ya mahukuma ya u watru wa Tiro na Sidoni yatsostahamilishiha raha na yanyu!
15 Ẽhẽ wawe ɗago la Kafranahum, hali utsohedzewa ata upare zi mbingu? La, ata hata! Utsoshukidziwa ata uwaswili v̄u V̅ahanu v̄wa Watru Wafa.
16 «Monyewe umuvulikiyani, v̄av̄o anivulikiya ɗe wami, na uwo amuharanio, anihara ɗe wami; tsena mutru anihara, ahara ɗe Uwo aniv̄eleha.»
U muregeyo wa u watru saɓwini wale
17 Watru saɓwini wale waregeya na furaha, tsena warongowa: «Raɓi, ata ya mazetwani, ne yao urituĩ ha li dzina laho!»
18 Sa ile Ĩsa awaambiya: «Tsimuono Shetwani iv̄o apuliha ha ulawa mbinguni mauri peni.
19 Ɓasi tsimuv̄ani yezi ata ya ugaɗa nyoha na hala, na tsena, ya ushindra u ushindzi wa i Anduyi, amwesa kav̄usi ata shitru itsoshindro muhodzaoni.
20 Ɓadi mwasujiv̄iwe na i trongo ya madjini umutuĩni iyo, ɓe namujiv̄iwe ha iv̄o ya madzina yanyu yaangihwa pev̄oni.»
Ĩsa ajadziwa furaha na i Roho Ndzitwaharifu
21 Wakati ɗe uwo ule Ĩsa ajadziwa furaha na i Roho Ndzitwaharifu, arongowa: «Nisuhuhimidiya Ɓaɓangu, Monyewe utawaliya zi mbingu na i shiv̄andre ya tsi, iv̄o wav̄enuliya u watiti zi trongo zini wadzamishiyazo u wendza ankili na wao wendza ĩlimu. Ewa, Ɓaɓangu, mana yao yaka ɗe ya mav̄endzeleyo yaho.
22 « Ɓaɓangu aniv̄a piya zi trongo. Kav̄u ata mutru amujuwao u Mwana neka tsi ɗe Ɓaɓa, wala kav̄u mutru amujuwao Ɓaɓa neka tsi ɗe u Mwana na neka tsi ɗe wao waliyo amba u Mwana asutsaha awav̄enuliyewo.»
23 Amwesa Ĩsa azingi ha ya maswihaɓa yahe yale, awaambiya i trongo ini wala tsi ha wasaliya uikiya: «Yaɓarikishiha ya matso yaonao izo muzionao.
24 Mana nisumwambiyani amba wengi wa mitrume wav̄ira, na mafalume, wakotamani waone izo muzionao, wala kawaziona, wakiye izo muzikiyao, wala kawazikiya.»
Ĩsa asutowa hadisi ya mufano wa mutru mwema wa shi Samariya
25 Ɓas, v̄uhimi mutru wa Shariya, amwambiya Ĩsa ha umudjereɓu: «Fundi, tsilazimu nifanye trini ata nipare uhayati mukamilifu kauna mupaka?»
26 Wakati ule Ĩsa amwambiya: «Trini ɗe yaangihwa moni mwa i Shariya? Trini ɗe waisoma?»
27 Ule amudjiɓu: «Muv̄endze Mwalaho Monyezi Mungu ha piya umo waho, ha piya i roho yaho, ha piya zi nguvu zaho, na ha piya zi fikira zaho; tsena, umuv̄endze munyaho, mauri ɗe i heli udziv̄endzao i nafusi yaho.»
28 Wakati ule Ĩsa amwambiya: «Udjiɓu ha uzuri halisi. Fanya trongo izo, na wawe utsopara uhayati mukamilifu.»
29 Ɓadi mutru ule, ha iv̄o akotsaha adziv̄e haki, amwambiya Ĩsa: «Ɓali munyangu ɗe uv̄i?»
30 Wakati ule Ĩsa arenge u murongo, amwambiya: «V̅uka mutru aka alawa Urusalemu ha ushuka Jeriko. Ndziyani v̄ale, aparihana na waidzi wa peu, warav̄izi. Wamurav̄a ata zi nguwo zahe za mwilini, wamuɓuɓuwa, amwesa wandre dzawo, wamulishi amba kafa, wala kasi hayi.
31 Wakati ule v̄uv̄iri Mutoleya Masadaka hari mwa i ndziya ile. Aono mutru ule v̄ale, ɓasi amuv̄iriya ha waye uwav̄uwa ndziya.
32 V̅uv̄iri tsena mutru wa u udjama wa Lawi. Wakati awaswili mukaɓalaju v̄ale aona mutru ule, amuv̄iriya ha waye uwav̄uwa ndziya.
33 Ɓadi v̄uv̄iri mutru wa shi Samariya akwendra na ndziya. Uwaswili yahe kariɓu na mutru ule ata amuona, aremwa na poreho.
34 Atsengeleya, amufungu zondra za madjaraha zahe zile, ɓaãda azitriya matra na vinyo. Amwesa amuv̄ahidza hari mwa i pundra yahe, amuv̄ingi hari mwa nyumba ya umwadjiriso, amwangaliya ha uzuri.
35 Ata i suku yaɗunga, atowo mapauni maili, av̄awo monyewe i nyumba ile, amwesa amwambiya: <Angaliya ha uzuri mutru unu. Na izo utsomurumishiyao zaidi ya mapauni maili yanu, nitsohuliv̄a namorudi.> »
36 Sa ile Ĩsa amudzisa mutru wa Shariya ule: «Usuona jeje, hari mwa u watru wararu wao, uv̄i ɗe aonesa dalili ndjema amba waye ɗe munyahe wa ule aka asikwa na waidzi?»
37 Amudjiɓu: «Ɗe ule amuonesa poreho.»
Wakati ule Ĩsa amwambiya: «Ɓali wawe wa jau, endra, amwesa ufanye mauri ɗe zile.»
Ĩsa wakati aka ha Marta na Mariyama
38 Wakati Ĩsa na ya maswihaɓa yahe waka hari mwa ndziya, angiya hari mwa ɗago. Ɓasi v̄uka mutrumushe akohiriwa Marta amuhiri hahe.
39 Waye akana mwananyahe akohiriwa Mariyama. Ɓas, Mariyama aja aketsi mindruni ha Raɓi ha uvulikiya ya marongozi yahe.
40 Ɓadi Marta akoshahiliha ha nguvu na zi hazi za ɓangani. Amujiliya Ĩsa, amwambiya: «Raɓi, trongo ini kaisuhuambiya trongo, mwananyangu unilisha weke wangu amba niyelesheye? Ɓasi mwambiye aje anipare, aniv̄idze.»
41 Ɓadi Raɓi amudjiɓu: «Marta, Mama, udzitriya hamu amwesa udanganyiha na trongo nyengi.
42 Ɓe v̄wa trongo moja tu ɗe yalazimu. Mariyama atsahuwa li fungu djema liliyo amba katsorengewalo.»
Ūpoko 11
Misomo yapatana na i trongo ya umiya Mungu
1 Suku mengoni mwa suku, Ĩsa aka ju la umiya Mungu hari mwa wana mikaɓala. Ata uisa yahe v̄ale, moja mengoni mwa ya maswihaɓa yahe yale amwambiya: «Raɓi, risomedze rimiye Mungu, mauri ɗe Yahaya heli akosomedza ya maswihaɓa yahe.»
2 Ɓas, awaambiya: «Mwamomiya Mungu, namurongowe:
< Ɓaɓa,
li dzina dzitwaharifu laho nalitukuziwe,
Utawalizi waho nauje.
3 Risuhumiya uridjããliye kula suku
i shahula itsorilelao.
4 Riswamihi ya madhambi yatru,
mana wasi hatruju, wasi uswamihi
kula mutru arikosao.
Tsena, usurilishe radjereɓilwa uzainiwa.> »
5 Awaambiya tsena: «Nariangaliye mufano unu: Neka ha mufano moja mengoni mwanyu andre ha mwandzani wahe hari hari za uku ha umwambiya: <Mwandzani, nikopeshe madipe mararu v̄anu
6 mana tsijiliwa na mwandzani wangu ala hari mwa musafara, wala tsisina ata shitru ya umuv̄a.>
7 «Ɓasi neka ha mufano moni oho ule amudjiɓu: <Usunitããɓishe! Madza tsiɓala mulongo wangu, wami na u wana wangu madza rilala. Tsishindri uhima amba nisujo huv̄a madipe!> »
8 Sa ile Ĩsa arongowa: «Nisumwambiyani, wala ukana amba katsohima amuv̄a ha iv̄o iliyo amba ule mwandzani wahe, ɓadi ha siɓaɓu ya i tashaushi ya mutru ule, atsohima amuv̄e izo zamusonga.
9 «Na wami nisumujudzani, namumiye Mungu, na wanyu mutsov̄olwa; namutsahe, ɓe mutsopara; namureme u mulongo, na wanyu mutsoɓuliwawo.
10 Mana kula mutru amumiyao Mungu, waye uv̄olwa, na uwo atsahao haheju, waye upara, na uwo aremao u mulongo, waye ubuliwawo.
11 «Mutru mbani mengoni mwanyu aliyo amba mwana wahe amomumiya fi, atsomuv̄ao nyoha ɓadala ya i fi ile?
12 Au neka asumumiya jwayi, atsomuv̄ao hala?
13 Ɓasi neka wanyu muliyo wa peu ujuwa uv̄a wana wanyu zitru ndjema, ha mara ngav̄i zaidi Ɓaɓanyu aliyo mbinguni atsov̄ao i Roho Ndzitwaharifu ha wao watsomumiyaoyo?»
Ĩsa afahamisha watru na i trongo wamusingidziyayo
14 V̅uka suku, Ĩsa akoindziya shetwani yaka yafanya mutru ɓuɓu. Wakati shetwani ile yalawa, ɓuɓu lile lilaguwa. Ɓasi i duniya yaka v̄ale isikwa na ushangavu.
15 Ɓadi wasaliya mengoni mwawo warongowa: «Ɗe ha ushindzi wa Iɓilisaɓula, u muɓole wa ya mazetwani, ɗe mutru unu aindziyao mazetwani.»
16 Na wasaliya, ha wao utsaha wamudjereɓu, wamutsaha awaonese ãlama ya midjuza ilawao ha Monyewe zi Mbingu.
17 Ɓadi Ĩsa ha iv̄o akojuwa zi fikira zawo, awaambiya: «Kula ufalume upasuwanao amba wenyewe wasuwana wao na wao, mwiso wawo, uwo uangamiya, na udjama upasuwanao ha umana wao na wao, uwo uangamiya.
18 Ɓasi neka Shetwani asuwana kinyume na i waye yahe, v̄ungiya mupasuwano moni na ufalume wahe, ha namuna jeje ushindzi wawo utsendrao na mida? Mana, musurongowa amba ɗe ha Iɓilisaɓula de niindziyao mazetwani.
19 Na neka wami nisuindziya mazetwani ha ushindzi wa Iɓilisaɓula, ɓasi watru wanyu, wao uyaindziya ha ushindzi wa mbani? Iyo ɗe i mana ata wao ɗe watsomunamuwaoni.
20 Ɓadi neka ha u ushindzi wa Mungu ɗe niindziyao mazetwani, ɓasi v̄av̄o u Utawalizi wa Mungu uja ata umuwasiliyani.
21 «Neka mutru mwendza nguvu a haza haza, asugogeya i nyumba yahe, zitru ziliyo moni, izo uhifadhiha.
22 Ɓadi neka v̄umujiliya mwendza nguvu raha na waye, amushindri, waye umuv̄osheya zi zombo zahe ziliyo amba izo ɗe akozitama, amwesa waye uanyisa piya izo ule aka nazo.
23 Mutru kasi uv̄andre moja na wami, ɓasi uwo a kinyume na wami, na mutru kasungulidza v̄umoja na wami, uwo asutsambadza.
I namuna djini la peu lamoregeya ha mutru mara ya v̄ili, limufanyao
24 «Wakati djini la peu lilawiyao mwanadamu, lilo uv̄ira hari mwa mikaɓala kaina maji ha uzunguha v̄ahanu v̄wa uhoya. Neka kalapara, lilo udziambiya: <Nisuregeya hari mwa i nyumba yangu ile nala.>
25 Ata lamowaswili, lilo uipara amba ihundzwa, irengeledzewa ha uzuri.
26 Ɓas, lilo ulawa ha ondro renga wanyahe saɓa wangina, wa peu raha na wilo. Yao ungiya v̄ale, yafanya makazi ha mutru ule, ha heli ya uka amba mwisoni, hali ya mutru ule ujo ka mbovu zaidi raha na mara ya handra.»
Ĩsa asueledza u muɓarikisho wa kweli
27 Wakati Ĩsa aka ju la urongowa trongo zile, v̄wa mutrumama ahedza ji hari hari na i duniya ile ha umwambiya: «Aɓarikishiha u mutrumama ahudza, tsena ahuhamusa.»
28 Ɓadi Ĩsa amudjiɓu: «Waɓarikishiha zaidi wao wavulikiyao ya marongozi ya Mungu, tsena wayatriyao ndziyani.»
I ãlama ya midjuza itsoonesewa watru wa li duniya lini
29 Ha i namuna i duniya yaka yangulidzana, Ĩsa arongowa: «Li duniya la lewo lini, lini duniya ɓovu; lisutsaha ãlama ya midjuza, ɓadi kalitsoonesewa ãlama neka tsi ɗe ile ya Yunusa.
30 Mana mauri ɗe Yunusa heli aja afanyishiha ãlama ha u watru wa Niniva, ɓasi ɗe ha i namuna iyo ɗe u Mwana wa Mwanadamu atsokao ha li duniya la lewo lini.
31 Wakati watru watsohukumulwao, u Mufalume Mutrumama wa Swihilini atsohima v̄umoja na u watru wa li duniya la lewo lini, amwesa atsowashitaki, mana waye alawa rangu mwiso wa li duniya ha ujo vulishiya i hikima ya Sulaimana. Ɓasi na v̄anu v̄wa trongo ɓole raha na Sulaimana!
32 Wakati watru watsohukumulwao, u watru wa Niniva watsohima v̄umoja na u watru wa li duniya la lewo lini, amwesa watsowanamuwa amba kawasina kaki, mana wao wandre toɓa wakati wakiya ya maĩdhwa ya Yunusa. Na tsini, ɓasi, v̄anu v̄wa trongo ɓole raha na Yunusa!»
U mwenge wa u mwili
33 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Kav̄wasi mutru ɓaãda aiso patsa kombe, alirengao, alitsitsi v̄ahanu, au alifinikiyao garando, ɓadi lilo uhetsiwa hari mwa shihetsi kombe, ile pare wao wangiyao, waone heu.
34 Ya matso, yao ɗe u mwenge wa u mwili. Ɓasi ha izo, neka matso yaho ya mema, v̄av̄o piya mwili waho wa jau, uwo uka hari mwa heu; ɓadi neka matso yaho mayi, u mwili waho wa jau wa hari mwa shidza.
35 Ɓasi dzitahadharishe, ile i heu iliyo hahoju, isuje yaka shidza.
36 Ɓasi neka amba u mwili waho mukamilifu una heu, wala tsi ha uka amba v̄wa mwana mukaɓala aliyo hari mwa shidza, v̄av̄o utsoka hari mwa heu trupu, mauri kombe lamohuwaliya i heu yalo.»
Ĩsa areme u watru wa i Shama ya Dini ya Mafarisayo, na ya Mafundi ya Shariya, na unafiki wawo
37 Ĩsa v̄ale aka ju la ulaguwa, ahiriwa na Mufarisayo amba andre aɗye hahe. Wakati ule Ĩsa andre, aketsi ha uɗya.
38 Mufarisayo ule ashanga na waye ha iv̄o aona amba katawaza kaɓula ya uɗya.
39 Ɓadi Raɓi amwambiya: «Wanyu Mafarisayo, wanyu utwaharisha shikombe na sahani ɗe mengoni, na moni, mujaya ɗa urav̄izi na upeu.
40 Wanyu malaɓa halisi! Monyewe ufanya i v̄ondze tsi ɗe afanya i moni?
41 Ɓasi namutowe zaka izo ziliyo moni mwa zi zikombe na zi sahani zanyu, na piyazo zitsotwaharishiwa hanyuju.
42 «Ɓadi maondo hanyuju, wanyu Mafarisayo! Hari mwa i trongo ya mutru utowa li fungu la kumi, wanyu utowa ata hari mwa nana na zi zana zasaliya, ɓadi kamutriya ndziyani i trongo ya urendreya wanyanyu haki, na i trongo ya umuv̄endza Mungu. Ne yakomulazimuni mufanye zini, wala tsi ha ulisha zasaliya zile.
43 «Maondo hanyuju, wanyu Mafarisayo! Mana wanyu uv̄endza ya maɓandza ya mbeli moni mwa zi Nyumba za Uswali, na uyeziwa ha hishima hari mwa zi zilindro.
44 «Maondo hanyuju! Mana mwa mauri mahaɓuri yasingiha amba watru uyav̄iriya uju, wala kawayaji.»
45 Sa ile v̄uhimi mutru wa Shariya, arenge u murongo ha umwambiya: «Fundi, ha wawe urongowa zi trongo izo, v̄av̄o usurirema na wasi.»
46 Ɓasi Ĩsa amudjiɓu: «Maondo hanyuju wa jau, wanyu u watru wa Shariya! Mana musutrihisa watru midzo midziro, wala kamurenge ata ɗe i sha yanyu ha uwasaidiya.
47 «Maondo hanyuju! Mana musuundriya mahaɓuri ya mitrume, ne ɗe wadzaɗe wanyu ɗe wawaula.
48 Ha izo, wanyu musutowa ushahidi amba mukuɓali zi trongo za u wadzaɗe wanyu; mana wao waula yi mitrume, na wanyu musuundriya ya mahaɓuri yawo.
49 Iyo ɗe i mana i hikima ya Mungu yarongowa: <Nitsowav̄elesheya mitrume na Mav̄ingizi Risala; watsotresa u wasaliya, waule u wasaliya.>
50 Ha izo, watru wa li duniya la lewo lini watsoangihwa li kosa la i damu ya piya yi mitrume yatriha rangu li duniya uumbwa yalo,
51 rangu uulawa ya Haɓilu, ata upara ya Zakariya aliyo amba aulawa ɓaina ya v̄u V̅ahanu v̄utolewao masadaka, na i Nyumba Ndzitwaharifu. Ewa, nisumujudzani, u watru wa li duniya la lewo lini, watsoangihwa piya zi trongo zile.
52 «Maondo hanyuju, wanyu watru wa Shariya! Mana mutowo i lakile ya uɓuwa u mulongo wa ujuzi; wanyu wanyu kamwangiya, amwesa muziya wao wakotsaha wangiye.»
53 Ɓasi Ĩsa ulawa yahe v̄ale, watru wa Shariya na wa i shama ya dini ya Mafarisayo waandrisa umushambuliya ha kusudi, wakomuvutsiya masuala ya kula namuna ha utsaha wajuwe zi fikira zahe.
54 Wakomutunda tu ile wamusike na luha yalawa hanyoni hahe.
Ūpoko 12
Ĩsa asufahamisha watru wahe na i trongo ya unafiki
1 Hari mwa zi trongo zini, v̄uka v̄ungulidzana duniya ya wanadamu ha mialifu na mialifu, ata wakogaɗana. Wakati ule Ĩsa arongowa, hususwani ɗe ha uambiya ya maswihaɓa yahe: «Namudzifahamishe na trongo ya u watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo iliyo mauri lalive ifumusao dipe, trongo iliyo amba uwo unafiki.
2 Kav̄usi ata trongo yadzama iliyo amba kaitsov̄enuha, wala siri kaitsojulihana.
3 Iyo ɗe i mana kula shitru mwairongowa shidzani, itsokilihana hari hari mwa heu, na zi trongo mwakozivongona mav̄ani, zitsotrangaziwa utroju mwa zi nyumba.»
Mutru alazimu ariwe, ɗe Mungu
4 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Wandzani wangu, nisumwambiyani, musuriye wao waulao u mwili, ɓaãda ya v̄av̄o kawashindri fanya trongo itsokao yotsi zaidi.
5 Ɓadi nitsomueledzani uwo mwalazimu mumuriye; namumuriye ɗe monyewe aliyo amba ɓaãda arenga i roho ya mutru, ana yezi ya umuvutsa moni na u moro wa djahanama. Ewa, nisumwambiyani, uwo ɗe mwalazimu mumuriye!
6 Hali maveru matsano, yao kayaudziwa ha roɓo mbili? Ɓadi kav̄u ata moja hari mwayo liɗelehanao na Mungu.
7 Ɓasi hanyuju, ata zi nyole shitswani hanyu, ne zihasiɓilwa piyazo. Ha izo, mwasuriye; ɓadi wanyu muna kima zaidi raha na maveru mengi.»
Musomo wapatana na watru watsomukuɓalio Ĩsa, na wao watsomuharao
8 Ĩsa arongowa tsena: «Nisumwambiyani amba kula mutru anikuɓalio mbeli za u wanadamu, u *Mwana wa Mwanadamu atsomukuɓali wa jau mbeli za zi malayika za Mungu.
9 Ɓadi mutru aniharao mbeli za u wanadamu, uwo atsoharaliwa mbeli za zi malayika za Mungu.
10 Na kula mutru atsorongowao luha kinyume na u Mwana wa Mwanadamu, uwo atsoswamihiwa; ɓadi mutru atsokufuruo i Roho Ndzitwaharifu, katsopara muswamaha ata i dahari.
11 «Wakati mutsov̄ingwao hari mwa mahakama moni mwa zi Nyumba za Uswali, au mbeli za matawalizi, au mbeli za madhwamana, mwasushange na i namuna mutsodziwaniliyao, au na zi trongo mutsozirongowao.
12 Mana wakati ɗe uwo uwo i Roho Ndzitwaharifu itsomujudzani zi trongo mwalazimu muzirongowe.»
Hadisi yapatana na tadjiri ɗaɓa
13 V̅uka mutru mengoni mwa i duniya yaka v̄av̄o amwambiya Ĩsa: «Fundi, mwambiye mwananyangu aniv̄e li fungu langu hari mwa u mwaratha watru.»
14 Ɓadi Ĩsa amudjiɓu: «Ɓaɓa, mbani ɗe anihetsi nike hakimu, au u muwanisa wanyu?»
15 Amwesa aambiya u watru waka v̄ale: «Namudzifahamishe, tsena mudzitahadharishe na kula namuna ya uv̄endzopara, mana uhayati wa mwanadamu, uwo kawendre na uwengi wa zi mali zahe.»
16 Halafu Ĩsa awatoleya u mufano unu: « V̅uka mutru tadjiri, akana shamba lakomuv̄ingiya mavuna mengi halisi.
17 Akofikiri rohoni hahe ata mwisoni, adziambiya: <"V̅anu nifanye jeje? Ne tsisina v̄ahanu v̄wa ugamisa ya mavuna yangu.>
18 « Ɓas, arongowa: <I trongo nitsoifanyao, nisukomowa zi kanya zangu, niwahe zangina ɓole zaidi; v̄av̄o, nitsopara nigamise piya mele yangu na ya mavuna yasaliya.
19 Wakati uwo nitsoambiya i nafusi yangu: «Tsina mavuna mengi ya ankiɓa ya maha na maha; Ɓasi naniv̄umuwe, niɗye, na unwa, na ujiv̄iwa.>»
20 «Ɓadi Mungu amwambiya: <Wawe ɗaɓa halisi! Uku v̄anu kamwe na roho yaho isurengwa. Hali mali zaho izo wazingulidza, zitsoka za mbani?>»
21 Sa ile Ĩsa amalidza ha urongowa: «Iyo ɗe i heli ya monyewe udzingulidziya utadjiri, ɓadi waye tsi tadjiri mbeli za Mungu.»
Watru wamujuwao Mungu kawalazimu wadzitriya hamu na zi trongo zawalazimu
22 Ɓasi Ĩsa aambiya ya maswihaɓa yahe: «Iyo ɗe i mana nimwambiyaoni, musudzitriye hamu na ya maẽsha yanyu na i shitru mutsoiɗyao, wala na u mwili wanyu na i shitru mutsoipindrao.
23 Mana maẽsha, yao ɓorwa raha na shahula, na u mwili, uwo ɓorwa raha na nguwo.
24 Namufikiri ya mahwayi; yao kayataɓu, wala kayavunu, kayana v̄ahanu v̄wa ugamisa zitru, wala kayana kanya, ɓadi Mungu uyalisa. Ɓasi ha mara ngav̄i muliyo na kima raha na zi nyunyi!
25 Mbani mengoni mwanyu, ha i hamu yahe, ashindro engedzao ata mwana trundra hari mwa u umuri wahe?
26 Ɓasi neka trongo titi mauri ɗe ile kamusuishindra, ɓasi mana trini mudzitriyao hamu na zasaliya?
27 «Namwangaliye ya mafulera ya malavuni namuna yameyao; yao kayafanya hazi, wala kayadzisoneya nguwo. Ɓadi nisumwambiyani amba ata Sulaimana hari mwa piya u utukufu wahe, ne kakopindra nguwo ndzuzuri mauri moja hari mwa ya mafulera yanu.
28 Ɓasi neka Mungu upindrisa ha i namuna iyo ya malavu yameyao malavuni i lewo ini, meso yatsopulwao, yavutswe moroju, v̄av̄o, ha mara ngav̄i atsomufanyiyaoni wanyu zaidi! Uwãminifu wanyu wa mushashi halisi!
29 Ɓasi wanyu, mwasushange na i shitru mutsoiɗyao, wala na iyo mutsoinwao; mwasudzitriye hamu na zi trongo izo.
30 Mana piya trongo izo, ɗe watru kawamuji Mungu ɗe wadzisongao nazo. Ɓadi Ɓaɓanyu ujuwa amba izo zimulazimuni.
31 Ɓasi namutsahe u Utawalizi wahe, na zi trongo izo mutsodjããliwazo wa jau.
Misomo yapatana na utadjirifu mbeli za Mungu
32 «Wanyu u watru wangu muliyo mufano wa mwana ɓangwe, mwasuriye, mana Ɓaɓanyu av̄endze ya umuv̄ani u Utawalizi wahe.
33 Namuudze izo muliyo nazo, zi marike mutowe zaka. Namudzifanyiye mifuko ya marike kayiɗuha dahari yayo, muje mutowe zaka; mudzingulidziye dafine mbinguni iliyo amba kaitsokomoha. Mana oho, mwidzi kawaswili, wala kav̄u maɓiɓi yamenyao.
34 Mana v̄ahanu v̄uliyo utadjirifu wanyu, v̄av̄o ɗe v̄u v̄ahanu roho zanyu zitsokao.
Watru wa Kiristi walazimu wake hashiri, tsena wake maãminifu, mana kawasujuwa i suku atsojao
35 «Namudzihaziye yi mikandra marengani hanyu, mupatse na ya mahombe yanyu.
36 Namuke mauri watru wamulindrao mwalawo ha ulawa hari mwa harusi, ile pare amowaswili ata areme u mulongo, na wao wamuɓuliyewo.
37 Waɓarikishiha warumwa wao waliyo amba mwalawo amowaswili, atsowaparao amba wa hashiri. Nisumwambiyani ha kweli, atsohaza u mukandra wahe, awaketsise, amwesa andre awayelesheye.
38 Yamoka amba awaswili hari hari za uku, au alifadjiri, aja apara amba wa hashiri, ɓasi waɓarikishiha warumwa wale.
39 Ɓadi namujuwe ha uzuri i trongo ini, amba na djeli monyewe i nyumba akojuwa wakati mwidzi atsongiyao, ɓasi katsolisha i nyumba yahe yavundzwa.
40 Ɓasi wanyu wa jau, namuke tayari, ɓadi u Mwana wa Mwanadamu atsoja wakati uliyo amba kamutsoufikiriya.»
41 Wakati ule Monye amwambiya Ĩsa: «Raɓi, hali u mufano unu usuriambiyawo ɗe wasi, au watru piya?»
42 Raɓi arongowa: «Uv̄i ɗe murumwa muɓole mwãminifu mwendza hikima? Ɗe uwo aliyo amba mwalahe amudjukumisa li ɗago lahe, ile av̄e wanyahe wasaliya zahula zawalazimu hari mwa u wakati wahetsiwa.
43 Aɓarikishiha u murumwa uwo aliyo amba mwalahe amoregeya ɗagoni, atsomupara amba ashahiliha na zi hazi zahe.
44 Nisumwambiyani ha kweli, mwalahe atsomudjukumisa piya zi ndjema zahe.
45 Ɓadi neka murumwa ule asudziambiya amba: <Mwalangu asuhoma uja>, ɓas, asuandrisa na trongo za uɓuɓuwa wanyahe, rangu u watruɓaɓa ata u watrumama, na uɗya, na unwa, na ulewa,
46 ɓasi mwalahe wa murumwa ule atsoja suku amba ule kasuifikiriya, na sa iliyo amba kasuijuwa. Atsomuangamidza, halafu amuv̄e ɓandza v̄umoja na u watru kawasi maãminifu.
47 «Na u murumwa akojuwa izo mwalahe akomutsaha nazo, wala kadzitayarisha nazo, amwesa kakoɗunga ya mav̄endzeleyo yahe, uwo atsoɓuɓulwa ha kusudi.
48 Ɓadi uwo kakojuwa, amwesa akofanya trongo zastahiki zifungo, atsoɓuɓulwa ha kiyasi. Uwo adjããliwa nyengi, atsotsahwa nyengi, na uwo adjukumisiwa nyengi, atsotsahwa nyengi.»
Ĩsa kasutriya amani, ɓadi mufaraka
49 Wakati ule Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Wami tsija ha ujo triya moro shiv̄andreju mwa tsi. Ɓasi kiyasi nitsahao ike amba madza usuvuwa!
50 V̅wa muɓaĩsho nalazimu niɓaĩshiwewo; ɓasi kiyasi nishev̄ehao mo ata i trongo ini itsohidjirio!
51 Musufikiri amba nakojo triya amani shiv̄andreju mwa tsi v̄anu? La, nisumwambiyani, ɓadi ha utriya mufaraka.
52 Mana rangu av̄asa, neka watru wa watsano hari mwa nyumba, watsopasuwana, wararu wake kinyume na u waili, na u waili wake kinyume na u wararu.
53 V̅utsoka mufaraka ɓaina ya ɓaɓa na mwana mutruɓaɓa wahe, na ɓaina ya mwana mutruɓaɓa na ɓaɓahe, ɓaina ya mama na mwana mutrumushe wahe, na ɓaina ya mwana mutrumushe na mayahe, ɓaina ya nyadza na nyadzahe, na ɓaina ya mutrumushe na nyadzahe.»
Watru walazimu waelewe u wakati unu
54 Ĩsa aambiya tsena i duniya ile: “Mwamoona vingu lisuheya ha ulawa juwa la utswa, ɓasi wanyu urongowa kamwe amba vuwa ikaɓili unya, na iyo uka kweli.
55 Na neka musuvudziwa na pev̄o yalawa swihilini, wanyu urongowa amba v̄utsoka hari, na iyo uka kweli.
56 Manafiki! Wanyu ushindro elewa zi hali za i shiv̄andre ya tsi na za u wingu. Ɓasi mana trini kamusuelewa u wakati unu?»
Musomo wapatana na muwafikiyano
57 Ĩsa aendreleya ha uambiya watru wale wakomuvulishiya: «Mana trini kamusunamuwa wanyu wenyewe izo ziliyo za haki?
58 Ha mufano, neka munyaho ahushitaki, ɓasi musendra hari mwa mahakama, fanya djitihadi muyekedzane rangu ndziyani. Muwafikiyane, ha wawe uriya asuhuv̄inge mbeli za hakimu, na hakimu asuhuv̄elehe ha kumusera, na kumusera ahutriya shiv̄ani.
59 Nisuhuambiya, kutsolawa v̄av̄o ata mupaka uliv̄e kula shiroɓo utsahwao nayo.»
Ūpoko 13
Mutru kandra toɓa, uwo atsoangamiya
1 Wakati ɗe uwo ule, v̄uka ɓaãdhwi ya watru v̄ale wamutoleya Ĩsa i hadisi yaka yahidjiriya u watru wa Galilaya wakati Ɓilatusa awaula utowa yawo masadaka ha Mungu, ata zi damu zawo zatsanganisiwa na zi damu za ya masadaka yawo.
2 Wakati ule Ĩsa awadjiɓu: «Hali musufikiri amba u watru wa Galilaya wao, waka wendza madhambi raha na piya u watru wa Galilaya wasaliya, ha iv̄o waondesheha ha i namuna iyo?
3 Ata hata! Ɓadi nisumwambiyani amba neka kamwandra toɓa, mutsoangamiya wa jau.
4 Au, watru kumi na waili wale u munara wa Silowamu wawaãmidziya, wafa, amba wakana madhambi raha na piya u watru wakoketsi Urusalemu?
5 Ata hata! Ɓadi nisumwambiyani, neka kamwandra toɓa, ɓasi piyanyu mutsoangamiya wa jau.»
Ĩsa asutowa mufano wa muri kawakodza
6 Ĩsa atowo mufano tsunu ha urongowa: « V̅uka mutru aka ataɓu muri shambani hahe, ata uja yahe ha utsaha mbiya zahe, kapara ata moja.
7 Wakati ule aambiya mutru wa hazi wahe aliyo shambani v̄ale: <Unu mwaha wa raru rangu nijao na utsaha mbiya za muri unu, wala tsisupara; ukutruwe; mana trini umenyao tu i shiv̄andre ya tsi?>
8 «Sa ile mutru wa hazi ule amwambiya: <Shefu, ulishe raha u mwaha unu. Nitsotsimba piya u wango wawo, niutriye madzi ya nyombe.
9 V̅av̄o, laɓuda mwahani utsodza; au neka kawadza, utsojuwa uukutruwe.> »
Ĩsa azihira mutrumama aka av̄ereha
10 Ĩsa aka ju la usomedza hari mwa Nyumba ya Uswali, na iyo ika Suku ya Uv̄umuzi.
11 Na moni v̄av̄o v̄uka mutrumushe aliyo amba hari mwa maha kumi na minane akana djini laka lamufanya muwaɗe. Djini lilo lika limuv̄ere ata kakoshindra udziondzowa.
12 Wakati Ĩsa amuona, amuhiri, amwambiya: «Mama, uɓuliwa hari mwa uwaɗe waho uwo.»
13 Amwesa amukadza yi mihono yahe. Sa na i sa ile aondzoha, amutukuza Mungu.
14 Ɓadi dhwamana wa i Nyumba ya Uswali ile aja hasera na i trongo ya Ĩsa uzihira i Suku ya Uv̄umuzi. Aambiya i duniya yaka v̄av̄o: «V̅wa suku sita zalazimu mutru afanye hazi. Ɓasi namuje hari mwa zi suku izo muje muzihiriwe, ɓe tsi ɗe i Suku ya Uv̄umuzi.»
15 Ɓadi Raɓi amudjiɓu: «Wanyu wanafiki! V̅wa mutru mengoni mwanyu aliyo amba i Suku ya Uv̄umuzi waye kaɓuliya i nyombe yahe, au i pundra yahe, v̄ahanu yafungwa ha ondro inosa i Suku ya Uv̄umuzi?
16 Na mutrumushe unu aliyo amba wa u udjama wa Iɓrahima aka afungwa na Shetwani hari mwa maha kumi na minane, ɓasi kalazimu aɓuliwa na i ngwe yahe i Suku ya Uv̄umuzi?»
17 Wakati arongowa trongo zile, piya wao waliyo kinyume na waye waja haya; na piya i duniya yaka v̄ale yakojiv̄iwa na piya trongo ndzitukufu zile akozifanya.
Mufano wa mbiya titi halisi tsini
18 Ɓasi Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Utawalizi wa Mungu, uwo ufana na trini? Nitsojuwa niufanise na trini?
19 Uwo ufanisishiha na trongo yahidjiri na mutru arenga aina ya mwana mbiya mutiti tsunu, amutaɓu shambani hahe. Mwana mbiya ule ameye, afanyishiha koho la muri amba zi nyunyi za hawani zifanya mahara yazo hari mwa ya marahi yahe, ziketsi.»
Mufano wa lalive ifumusao ngano
20 Ĩsa arongowa tsena: «Utawalizi wa Mungu, nitsoufanisa na trini?
21 Uwo ufanisishiha na i trongo yahidjiri mutrumama arenga lalive, aitsanganisa na ziv̄imo traru za ngano, ata piya u muhare ule ufumuha.»
Mufano wa mulongo mutsala
22 Ɓasi v̄ale aka hari mwa musafara ha wendra Urusalemu, Ĩsa akov̄ira hari mwa ya malago maɓole ata ya matiti ha usomedza watru.
23 Ɓasi v̄wa mutru amudzisa: «Raɓi, amba v̄wa watru washashi ɗe watsohuyiwao?»
Amudjiɓu:
24 «Namufanye djitihadi ya ungiya ha uv̄ira hari mwa u mulongo mutsala, mana nisumwambiyani, wengi watsodjereɓu uungiya, wala kawatsoshindra.
25 Wakati itsokao amba monyewe i nyumba ahimi, aɓala u mulongo, ɓasi mutsoɓaki v̄ondze amba musurema u mulongo na urongowa: <Monyewe, riɓuliye.>
«Ɓadi atsomudjiɓuni: <Wami tsisumujuwani v̄ahanu mwala.>
26 «Wakati uwo mutsorongowa: <Wasi rakoɗya na unwa v̄umoja na wawe, amwesa wakosomedza hari mwa zi ndziya zatru!>
27 «Na waye atsodjiɓu: <Wami tsimujini v̄ahanu mwala, namuniɓaushiye v̄anu, piyanyu mafanyizi mbovu!>
28 «V̅av̄o ɗe v̄ahali mutsolilao na uv̄uhura ya manyo ha utungu, wakati mutsomuonao Iɓrahima, Isiyaka, na Yaankuɓu, na piya yi mitrume hari mwa u Utawalizi wa Mungu, na wanyu mutsovutswao v̄ondze.
29 Watru watsolawa juwa la uheya na la utswa, kiɓulani na swihilini, amwesa watsorenga ya maɓandza moni mwa u Utawalizi wa Mungu.
30 Ɓasi v̄wa wasaliya waliyo wa mwiso lewo, watsoka wa handra meso oho; na v̄wa waliyo wa handra av̄asa, watsoka wa mwiso.»
I namuna Ĩsa akov̄endza i Urusalemu
31 Wakati ɗe uwo ule, ɓaãdhwi ya watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo waja, wamwambiya Ĩsa: «Lawa v̄anu, wendre dzaho, mana Hirudu atsaha ahuule.»
32 Ɓadi Ĩsa awaambiya: «Namwendre mwamwambiye munafiki uwo: <Tsami nisuindziya mazetwani, amwesa nisutsimidza trongo za uzihira watru lewo na meso, na i suku ya raru, nitsomalidza.>
33 Ɓadi inilazimu nike hari mwa mwendro lewo, meso, na i suku yaɗunga, mana iyo tsi trongo muparihana amba mutrume afe v̄ahanu v̄wangina neka tsi ɗe Urusalemu.
34 «Urusalemu, wawe Urusalemu! Monyewe uula yi mitrume na uɓuɓuwa mawe wao Mungu ahuv̄elesheyawo! Ha mara ngav̄i nakotsaha ningulidze u watru waho mauri kuhu ingulidzao wana wahe moni mwa ya maɓawa yahe, wala kamwakuɓali!
35 Tsiyo ɓasi, i nyumba yaho isondro ɓaushiwa. Ɓasi nisumwambiyani zini, kamutsoniona tsena ata mupaka ɗe u wakati mutsorongowao: <Naɓarikishihe uwo ajao ha li dzina la Mola.> »
Ūpoko 14
Ĩsa azihira mutru akana uwaɗe wa mazimba ya mwili, na iyo ika Suku ya Uv̄umuzi
1 Suku mengoni mwa suku, na iyo ika Suku ya Uv̄umuzi, Ĩsa aka angiya nyumbani ha moja mengoni mwa u waɓole wa i shama ya dini ya Mafarisayo ha ondro ɗya. Na v̄ale watru wakomutunda ha uzuri.
2 Mbeli na waye v̄ale, v̄uka mutru akana uwaɗe wa mazimba ya mwili.
3 Wakati ule Ĩsa aambiya u watru wa Shariya na ya Mafarisayo: «Hali iruhusiwa mutru uzihira Suku ya Uv̄umuzi, au kayaruhusiwa?»
4 Ɓadi waɓuriha zi. Ɓas, Ĩsa arenge muwaɗe ule, amuzihira, amwesa amwambiya andre dzahe.
5 Ɓaãda ya v̄av̄o aambiya watru wale: «Uv̄i mengoni mwanyu v̄av̄o neka u mwana wahe, au i nyombe yahe, ipuliha sisimani Suku ya Uv̄umuzi, katsoitowa kamwe sa iyo?»
6 Ɓasi kawashindra wadjiɓu ata trongo.
Mufano ueledzao amba mutru kalazimu adziona mwendza ushewo raha na wanyahe
7 Amwesa Ĩsa atowa mufano ha u watru wale wahiriwa v̄ale, ha iv̄o awaona amba wakotsahuwa ya maɓandza ya mbeli. Awaambiya:
8 «Neka uhiriwa mudjeni na mutru harusini, usuwaniye ɓandza la mbeli, ha wawe uriya amba v̄wa mutru raha na wawe ahiriwa v̄ale,
9 amba monyewe umuhirani wanyu waili atsojo huambiya: <Tsengeleya umuv̄e mutru unu li ɓandza lilo.> Utsoona haya wakati utsoregeyao hari mwa li ɓandza la mwiso lile.
10 Ɓadi wakati wahiriwa mudjeni v̄ahali, endra wadzihetsise hari mwa li ɓandza la mwiso, ile pare monyewe uhuhira v̄ale amoja, ahuambiye: (Mwandzani wangu, heya uju hunu.> Ɓasi iyo itsoka shewo hahoju mbeli za piya wale wahiriwa v̄umoja na wawe v̄ale.
11 Ɓas, kula mutru atsodzihedzao, atsoshukidziwa, na uwo atsodzishukidzao, atsohedzewa.»
Mutru amohira wadjeni, kalazimu aangaliya trongo ya udzipariya
12 Amwesa Ĩsa aambiya mutru ule amuhira v̄ale: «Wakati utsopishiyao watru karamu, neka mutsana, au mahariɓi, usuhire wandzani waho, wala wananyaho, wala u udjama waho, wala ya madjirani matadjiri, wasuje wahuhira wa jau, mana v̄av̄o itsoka amba wahuliv̄i izo wawav̄azo.
13 Ɓadi neka usupiha karamu, hira zi masikini, watru waliyo na zifeli, ya magoɓo, na ya mafa matso.
14 V̅av̄o utsoɓarikishiha, mana kawatsoshindra wahuliv̄a. Ɓadi utsoliv̄wa wakati watru warahara watsoregezewao hayi.»
Mufano wa watru walalihwa karamu
15 Ɓaãda akiya ya marongozi yale, moja mengoni mwa u watru wahiriwa v̄ale amwambiya Ĩsa: «Aɓarikishiha mutru atsokao hari mwa i karamu ya u Utawalizi wa Mungu.»
16 Wakati ule Ĩsa amutoleya u mufano unu: « V̅uka mutru akofanya karamu, tsena aka alaliha watru wengi.
17 Wakati wa uɗya i karamu wamopara, av̄eleha mutru wa hazi wahe, andre ahire u watru walalihwa ha uwaambiya: <Namuje, ɓadi zi trongo piya za tayari.>
18 «Ɓadi piyawo waka mauri watru waka niya moja, wakomutsaha muswamaha moja ha moja. Wa handra amwambiya: <Wami tsinunuwa shamba, ɓasi tsa farudhwi ya ondro liona. Nisuhumiya unitsashiye muswamaha oho.>
19 «Wangina tsena amwambiya: <Wami tsinunuwa nyombe kumi za magari. Ɓasi nisendra nazidjereɓu. Nisuhumiya unitsashiye muswamaha oho.>
20 «Moja amwambiya tsena: <Wami tsilola av̄asa. Iyo ɗe i mana tsitsopara naja.>
21 «Mutru wa hazi ule uregeya yahe, av̄ingi piya mahaɓari yale ha shefu wahe. Ɓas, wakati ule shefu wahe akasiriha, amwambiya mutru wa hazi wahe ule: <Endra haraka hari mwa ya mav̄are na zi ndziya za ɗagoni, wendre warenge zi masikini, na u watru waliyo na zifeli, ya mafa matso, ya magoɓo, uwav̄inge hunu.>
22 «Uhiso fanya yahe zi trongo zile, mutru wa hazi ule aja amwambiya; <Shefu, zi trongo wakotsaha zifanyiwe, ziisa, amwesa v̄uɓaki tsena maɓandza.>
23 «Ɓas, sa ile shefu ule aambiya mutru wa hazi wahe ule: <Endra hari mwa piya zi ndziya za malavuni, ulazimishe watru waje wangiye oho, ile pare i nyumba yangu ijaye.
24 Mana nisumwambiyani, kav̄u ata mutru mengoni mwa u watru wale waka walalihwa watsolauliyao i karamu yangu.> »
Ĩsa asujotowa ya masharuti mutru alazimu ayafanye, iv̄o amuɗunge
25 Wakati Ĩsa alawa ɗagoni v̄ale ha uendreleya na u musafara wahe, v̄uka duniya ya watru yakomuɗunga. Ata upara yawo v̄ahali, azingi awaambiya:
26 «Neka mutru asunijiliya ha uniɗunga wala kasudziɗelesa na ɓaɓahe, mayahe, mutrumushe wahe, wana wahe, na wananyahe, ata na i nafusi yahe, uwo katsoshindra aka mutru wangu.
27 Na mutru kadzitrihisa u muri wa pawa wahe ha waye uniɗunga, uwo kashindri ka mutru wangu.
28 «Mana uv̄i mengoni mwanyu neka asutsaha aundre, kaketsi raɓuzi afanya hisaɓu zahe, aangaliya neka zi marike zahe zitsotosha?
29 Mana neka tsi ɗe ha i namuna iyo, ɓaãda akadza u musingi wahe, katsoshindra amalidza zi hazi zahe zile, na watru watsomutseha
30 ha urongowa: <Mutru ule aandrisa uundra, wala kashindra amalidza.>
31 «Au tsena, mufalume mbani kaɓula ya waye ondro wana kondro kinyume na mufalume munyahe kaketsi raɓuzi ha waye uangaliya neka atsoshindra na u watru alifu kumi wahe wandre wagongane na uwo ajao na alifu shirini?
32 Neka aono amba katsoshindra, atsov̄eleha watru wandre wamutsashiye suluhu rangu munyahe aliyo mbali.
33 Ɓasi ha izo, kula mutru mengoni mwanyu amba katsojeledza piya izo aliyo nazo, katsoshindra aka mutru wangu.
Mufano wa shingo yalatsa u mujiv̄iyo wayo
34 «Ɓasi shingo, iyo shitru ndjema. Ɓadi neka shingo ilatsa mujiv̄iyo wayo, ɓasi ha namuna jeje uwo utsoshindrao uregezewe tsena?
35 Iyo kaina ata mana na i shiv̄andre ya tsi, wala ukana itsanganisiwa na madzi ya nyombe, ifanyiwa fumiye. Iyo ulatswa tu v̄ondze.
«Kula mutru aliyo na makiyo ya ukiya, nakiye.»
Ūpoko 15
Mufano wa ɓariɓari laka lapoteya, laparihana
1 Piya ya maliv̄isa latete na ya maãswifu yasaliya wakomujiliya Ĩsa ha umuvulikiya.
2 Watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo na ya Mafundi ya Shariya wakonguruma ha urongowa: «Mutru unu urenga maãswifu, amwesa waye uɗya v̄umoja na wao.»
3 Ɓadi Ĩsa awatoleya u mufano unu:
4 «Mutru mbani mengoni mwanyu v̄av̄o aliyo amba ha mufano ana maɓariɓari miya, ɓasi moja lilatsiha, katsolisha tuswini na shendra yale yarundriya mav̄adzani oho, andra azunguha li moja lile lalatsiha, mupaka alipara?
5 Ɓasi amolipara, waye ulirema ɓega ha furaha.
6 Ata amowaswili ɗagoni, waye uhira wandzani wahe na ya madjirani yahe ha uwaambiya: <Namufurahi v̄umoja na wami, mana tsipara li ɓariɓari langu lile laka lalatsiha.>
7 Ɓasi ɗe ha i namuna iyo ɗe nimwambiyaoni, amba v̄utsoka furaha ɓole zaidi pev̄oni ha siɓaɓu ya mwãswifu moja andra toɓa raha na watru tuswini na shendra warahara waliyo amba tsi paka wandre toɓa.»
Mufano wa turuturu ya marike yaka yalatsiha, yaparihana
8 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Au mutrumushe mbani neka ha mufano ana turuturu kumi za marike ɗe v̄ulatsiha moja, katsondropatsa kombe, arenga na peo, ahundza i nyumba ile ha uzunguha ha djitihadi ata mupaka aipara?
9 Amoipara, waye uhira wandzani wahe na ya madjirani ha uwaambiya: <Namufurahi v̄umoja na wami, mana tsipara i turuturu ya marike yangu ile yaka yalatsiha.>
10 Ɓasi ɗe ha i namuna iyo ɗe nimwambiyaoni amba v̄wa furaha mbeli na zi malayika za Mungu ha siɓaɓu ya mwãswifu moja andra toɓa.»
Mufano wa mwana aka apoteya, aparihana
11 Ĩsa arongowa tsena: «V̅uka mutru akana wana watruɓaɓa waili.
12 Waka ata suku, u mutiti amwambiya ɓaɓahe: <Ɓaɓa, niv̄e li fungu langu hari mwa u mwaratha watru.> Ɓas, ɓaɓawo awaanyisiya piya zi mali zahe aka nazo.
13 «Ata hari mwa mwana muda, u mutiti ule arenge piya zitru zahe, alawa ha wendra hari mwa tsi yangina mbali. Na oho, amenye piya i mali yahe ha uɗunga ulevi wa namuna na namuna.
14 Wakati arumiya piya zi marike zahe, v̄ushuku ndza ɓole hari mwa i tsi ile, na waye akoandrisa ukosewa na kula shitru.
15 Wakati ule apara mutru wa shi tsiju v̄ale, wafungana, mutru ule amuv̄eleha shambani hahe ha ondro fanya hazi ya ulisa ya mav̄uruku yahe.
16 Atsov̄endza ha uzuri aɗye mahandre ya tsuzi mav̄uruku yale yakoyaɗya, ɓadi kav̄u ata mutru akomuv̄a shitru itsokao yotsi.
17 «Sa ile ankili yahe imujiliya, akodziambiya: <Watru wa hazi wangav̄i waliyo ha ɓaɓangu oho waliyo na zahula za uwakurisa zaidi, na wami tsa v̄anu amba nisufa ha ndza!
18 Nisuhima nendre ha ɓaɓangu namwambiye: Ɓaɓa, tsimuãswi Mungu, tsihuãswi na wawe.
19 Tsalazimu tsena nahiriwa amba wami mwana waho. Ɓadi nifanye tu mauri wami moja mengoni na u watru wa hazi waho.>
20 Wakati ule ahimi ha wendra ha ɓaɓahe.
«Ɓasi uka yahe mbali, na ɓaɓahe amuono. Sa ile aremwa na poreho, areme mbiyo ha ondro mupara, alo muɓara, amunuku.
21 «Mwana ule amwambiya: <Ɓaɓa, tsimuãswi Mungu, tsena tsihuãswi. Tsalazimu nahiriwa tsena amba wami mwana waho.>
22 «Ɓadi ɓaɓahe aambiya u watru wa hazi wahe: <Haraka, namuv̄inge nguwo ndzuzuri raha na i ndzuzuri, muje mumutriyeyo; mumutriye na pere i sha yahe, mumuv̄ingiye na kaɓwa za yi mindru yahe.
23 Tsena, muv̄inge na u mwana nyombe anyeresewa ule, mumutsindze, riɗye na ujiv̄iwa.
24 Mana u mwana wangu unu aka afu, ɓasi tsunu aregeya hayi, aka alatsiha, ɓasi tsunu aparihana.> Ɓas, waandrisa na ɗangadzo.
25 «Na v̄ale, u mwana muɓole wahe ule aka malavuni. Wakati akoregeya ata akokuruɓiya i nyumba yawo, asukiya himbo na watru wazinao.
26 Wakati ule ahiri moja mengoni mwa u watru wa hazi, amudzisa zi trongo ziliyo hule.
27 Mutru ule amwambiya: <Mwananyaho ɗe aregeya. Ɓasi ha iv̄o ɓaɓaho amupara na nguvu za mwili zahe, atsindzi u mwana nyombe ule anyeresewa.>
28 «Sa ile ajaya hasera ata kakotsaha angiya. Ɓadi ɓaɓahe alawa ha umumiya angiye.
29 Ule amudjiɓu: <Vulishiya Ɓaɓa, hari mwa maha mingav̄i rangu nihurumishiyao v̄anu, wala tsaparo hara zi ãmuri zaho. Ɓasi hanguju, kwaparo niv̄a ata mwana mbuzi amba nijiv̄iwe na wandzani wangu.
30 Ɓadi u mwana waho iv̄o aja ɓaãda aɗya zi mali zaho na masusu, ɓasi haheju, umutsindziya u mwana nyombe ule anyeresewa.>
31 «Ɓaɓahe amudjiɓu: <Mwana wangu, wawe dayima dayima wa v̄umoja na wami, na piya izo niliyo nazo, izo zaho. 32 Ɓadi irilazimu rijiv̄iwe na ufurahi, mana mwananyaho tsuwo madza aka afu, tsunu aregeya hayi, aka alatsiha, tsunu aparihana.>»
Ūpoko 16
Mufano wa mufanyizi hisaɓu afanya ankili ya udzihuyi
1 Ĩsa aendreleya ha uambiya tsena ya maswihaɓa yahe: « V̅uka mutru tadjiri akana mutru wa hazi akomufanyiya zi hisaɓu zahe. Ata suku, mutru ule aja asalitiwa hahe amba asumuangamidziya zi mali zahe.
2 Sa ile mutru tadjiri ule amuhiri, amwambiya: <Trongo trini nihukiyao nayo? Nionese zi hisaɓu zaho za i namuna wendresao i mali yangu, mana tsitsoshindra tsena amba uke mutru wa hazi wangu.>
3 «Wakati ule mufanyizi hisaɓu ule adzidzisa: <Wami nifanye trini, na shefu wangu asunitoleya i hazi ini niliyo nayo? Nendre nalime, tsishindri, mana tsisina nguvu, nafanye akrimasikini, nisuona haya.
4 Ẽhẽ! Av̄asa nisujuwa i trongo nitsoifanyao, ile pare namotolwa hari mwa i hazi yangu ini, watru wanirenge hawo.>
5 «Ɓas, ahiri moja moja u watru wakana deni ha shefu wahe. Adzisa wa handra: <Shefu wangu asuhuyiya kisaje?>
6 «Amudjiɓu: <Ziv̄imo miya za matra.>
«Sa ile amwambiya: <Renga i kiritasi ya i hisaɓu ya deni yaho, uketsi haraka, uangihe amba asuhuyiya ziv̄imo hamusini.>
7 «Aambiya wangina: <Ɓasi wawe asuhuyiya kisaje?)
«Ule amudjiɓu: <Asuniyiya ziv̄imo miya za tsohole.>
«Mufanyizi hisaɓu ule amwambiya: <Renga i kiritasi yaho, uangihe thamaniniya.>
8 «Wakati ule shefu wahe amusifu mutru wa hazi tsi mwãminifu wahe ule ha siɓaɓu ya zi fikira azirumiya. Mana watru wa li duniya lini, wao na ankili na zi trongo za shi wanyawo raha na wao waliyo heuni.»
9 Sa ile Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Ɓasi wami nisumwambiyani, namudzifungise wandzani na watru ha wanyu urumiya mali iliyo amba iyo tsi shitru yaswafishiha uwema, ile pare mali zile zamomulawani, murengwe muke v̄ahali watru waketsio dayima.
10 «Monyewe uka mwãminifu hari mwa u wana trongo watiti, waye uka mwãminifu na hari mwa zi trongo ɓole; na mutru tsi wa kweli hari mwa u wana trongo watiti, waye tsi wa kweli na hari mwa zi ɓole.
11 Ɓasi neka kamwaka waãminifu hari mwa zi mali kazalazimu, mbani ɗe atsomudhwaminishaoni hari mwa zi trongo za kweli zendza mana zaidi?
12 Au neka kamwaka waãminifu hari mwa za munyanyu, mbani atsomuv̄ani zanyu?
13 «Kav̄u murumwa ashindrokao amba arumishiye walahe waili, mana atsoenga u moja, av̄endze u moja, atsorenga u moja amusike mihono mili, na u moja amuoneye. Kamushindri murumishiya Mungu, mwarumishiya na Mali mara moja.»
14 Watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo ukiya yawo piya trongo zile Ĩsa akozirongowa, wamutsonyo, mana wao waka watru mav̄endza marike.
15 Ɓadi Ĩsa awaambiya: «Wanyu ɗe u watru mudzifanyao amba murahara mbeli za wanadamu, ɓadi Mungu asujuwa zi roho zanyu. Mana shitru ionehanao na wanadamu amba ndzitukufu, iyo uengwa na Mungu.»
Ĩsa asutowa misomo
16 Ĩsa akosomedza tsena ha urongowa: «Rikana i Shariya na yi miangishiyo ya yi mitrume ata Yahaya aja. Rangu v̄av̄o i Haɓari Ndjema ya u Utawalizi wa Mungu isujudziwa, na kula mutru asufanya djitihadi ha kusudi ile aungiye.
17 Ɓadi iyo trongo ndzangu zaidi ya u wingu na i shiv̄andre ya tsi ulawa, raha na trundra moja ya i Shariya ufanyiwa amba kaina mana.
18 «Mutru afunguwao mushe wahe alolao wangina, v̄ale asufanya zina, na mutru alolao mutrumushe afungulwa na mume wahe, uwo asufanya zina.»
Hadisi yapatana na mutru tadjiri na masikini akohiriwa Lazaro
19 Wakati ule Ĩsa aambiya watru wahe wale tsena: « V̅uka mutru tadjiri akopindra vao dzuzuri la shewo, na kula suku kakofanya trongo neka tsi usterehi.
20 V̅uka na mutru masikini akohiriwa Lazaro, akolala mulongoju ha tadjiri ule. Na waye akana zondra hari mwa piya u mwili wahe,
21 amwesa akotumainiya ɗe zi kenye zakopuliha mezani ha tadjiri ule iv̄o aɗye. Ata zi mbwa, ne zakoja na uhomba zondra zahe zile.
22 «Ɓasi masikini ule aja afu, na zi malayika zimuv̄ingi mihononi ha Iɓrahima. Ɓas, tadjiri ule aja afu wa jau, adzihwa.
23 Na ha u wafu hule, yaãni ɗe v̄ahanu tadjiri ule akoondesheha, adzuwa ya matso yahe, amuono Iɓrahima mbali, v̄umoja na Lazaro mihononi hahe.
24 Alatsa keme ha urongowa: <Ɓaɓangu Iɓrahima, ka na poreho na wami, amwesa umuv̄elehe Lazaro ile apahise i tsa ya i sha yahe majini, aje anihombese u ulimi wangu, mana nisuondesheha jengeni mwa moro v̄anu.>
25 «Wakati ule Iɓrahima amudjiɓu: <Mwana wangu, usufahamu amba uka upara ndjema zaho rangu ulemenguni, wakati uliyo amba Lazaro, waye aka apara ɗe ya maondo. Ɓasi av̄asa v̄anu waye a hari mwa utrulivu, na wawe usuondesheha.
26 Amwesa raha, v̄wa ngama ɓole iliyo ɓaina yatru hunu na wanyu oho, ile pare wao watsotsahao walawe hunu ha uja hanyuju oho, wasushindre waishiya, wala wao watsotsahao waje hunu ha ulawa hanyu, wasushindre.>
27 «Tadjiri ule amwambiya: <Ɓasi nisuhumiya Ɓaɓangu, umuv̄elehe Lazaro ha wadjemazangu,
28 mana tsina wananyangu watruɓaɓa watsano. Muv̄elehe ile ha waye ondro watoleya ushahidi, pare wasuje wa jau hari mwa v̄u v̄ahanu v̄wa matreso v̄anu.>
29 «Ɓadi Iɓrahima amudjiɓu: <Wao wana yi miangishiyo ya Musa, wana na yi miangishiyo ya yi mitrume; ɓasi nawayivulishiye.>
30 «Mutru ule amwambiya tsena: <Tsi ɗe i namuna iyo Ɓaɓangu Iɓrahima, ɓadi neka v̄wa mutru atsolawao hari mwa ufa ha wendra hawo, v̄av̄o watsendra toɓa.>
31 «Ɓadi Iɓrahima amudjiɓu: <Neka kawasuvulishiya yi miangisihiyo ya Musa na ya yi mitrume, v̄av̄o wala ukana neka wajiliwa na mutru alawa hari mwa ufa, ne kawatsoãmini.> »
Ūpoko 17
Misomo yapatana na mutru ukwalisa munyahe, na mutru uswamihi munyahe
1 Ĩsa aambiya ya maswihaɓa yahe: «Madza irahara amba v̄utsoja trongo zitsokwalisao watru, ɓadi maondo ha mutru atsokao amba waye ɗe i ndziya ya uzijisa!
2 Ɓasi itsoka afudhwali ɗe waye ufungwa na ɓwe tsingoni, andre atrilwe nanga zilindrini, raha na uka amba waye ɗe akwalisa moja hari mwa u watiti wanu.
3 Namuke hari mwa udzifahamisha.
«Ɓas, neka mwananyaho aãswi, murudi, na neka akiya, muswamihi.
4 Na neka ahukoso wala ukana ata mara saɓa hari mwa suku, amwesa asuhujiliya na uhujiliya ata mara saɓa ha urongowa: <Nikaliye radhi>, ɓasi muswamihi.»
Musomo wapatana na uwãminifu
5 Ya Mav̄ingizi Risala yale yamwambiya Raɓi: «Riengedzeye uwãminifu.»
6 Ɓasi awadjiɓu: «Na djeli mukana uwãminifu, wala ukana mutiti mauri ɗe i titi hari mwa zi mbiya titi, ɓasi itsoka amba mutsoshindra muambiya u muri unu: <Dzirurumuwe, wendre wadzitaɓu ɓaharini>, na uwo utsomutuĩni.»
Misomo yapatana na urumwa
7 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Uv̄i mengoni mwanyu neka ana mutru wa hazi alimao, au atsungao, amola malavuni atsomwambiyao aje kamwe sa ile, aketsi aɗye?
8 Tsi ɗe wiyo, ɓadi v̄ale atsomwambiya: <Nipishiye, amwesa utriye mupindriyo waho ha wawe ujo niyelesheya ata niɗye, ninwe; iv̄o ɗe utsojuwao uɗye na unwe.> Kweli au trambo?
9 Hali atsomuv̄osheleya marahaɓa mutru wa hazi wahe ule ha iv̄o afanya izo amuãmurishazo?
10 Ɓasi wanyu wa jau, ɓaãda mwafanya piya izo mwaãmurishiwazo, ilazimu murongowe: <Wasi tsi warumwa wastahikio sifa; rifanya tu ɗe izo zarilazimu.> »
Ĩsa azihira watru kumi wakana uwaɗe wa hatwari utupiyao hari mwa ngwezi ya mwili
11 Ĩsa iv̄o aka ndziyani ha wendra Urusalemu, akov̄ira hari mwa yi mikaɓala ɓaina ya Samariya na Galilaya.
12 Ata ungiya yahe hari mwa ɗago, ajiliwa na watru kumi waliyo amba wakana uwaɗe wa hatwari utupiyao. Waziya mbali mbali na waye.
13 Wakolatsa keme ha urongowa: «Ĩsa, Mutukufu, ka na poreho na wasi.»
14 Wakati Ĩsa awaona, awaambiya: «Namwendre mwaonese ya Matolezi Masadaka namuna muliyo.» Ɓas, ulawa yawo v̄ale amba wasendra, na wao watwaharishiha.
15 Moja mengoni mwawo v̄ale wakati adziona amba aangala, aregeya, amutukuza Mungu ha ji lendza nguvu.
16 Adzivutsu mindruni ha Ĩsa ha unyamisa uso wahe v̄otsi, amwesa amuv̄osheleya marahaɓa. Na uwo aka mutru wa shi Samariya.
17 Wakati ule Ĩsa arongowa: «Hali watru kumi tsi ɗe watwaharishiwa? Ɓasi shendra wale wa hav̄i?
18 Kav̄u ata mutru aregeya ha umutukuza Mungu neka tsi ɗe u mudjeni unu?»
19 Amwesa amwambiya mutru ule: «Hima wendre, ɓadi uwãminifu waho uhuhuyi.»
Misomo yapatana na u mujiliyo wa u Utawalizi wa Mungu
20 Watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo wakomudzisa Ĩsa u wakati wa u Utawalizi wa Mungu utsojao. Awadjiɓu: «U Utawalizi wa Mungu, uwo kausuja namuna amba mutru atsojuwa auone ha matso.
21 Wala watru kawatsorongowa: <Ngaliya, tsunu wa v̄anu!> au: <Wa v̄ale!> Mana u Utawalizi wa Mungu madza wa hanyuju.»
22 Amwesa aambiya ya maswihaɓa yahe: «V̅utsoja suku ziliyo amba mutsotamani muone suku moja mengoni mwa zi suku za u Mwana wa Mwanadamu, wala kamutsoiona.
23 Watru watsomwambiyani: <Tsule, a hule!> au: <Tsunu a hunu!>Ɓasi musendre, wala musuwaɗunge.
24 Mauri ɗe i heli peni iv̄enao, iunishiyao u wingu rangu uv̄andre ata uv̄andre, ɓasi iyo ɗe i namuna u Mwana wa Mwanadamu atsokao i suku ya u mujiliyo wahe.
25 Ɓadi imulazimu raɓuzi aondeshehe na trongo nyengi, amwesa aharaliwe na u watru wa li duniya la lewo lini.
26 «Zi trongo zahidjiri hari mwa u wakati wa Nuhu, ɗe wizo wizo ɗe zitsohidjirio hari mwa zi suku za u Mwana wa Mwanadamu.
27 Wanadamu wakoɗya na unwa, wakolola na ulodzwa ata mupaka ɗe i suku Nuhu angiya moni mwa i marikaɓu ɓole; ɓas, li ɓa la maji lija, liwaangamidza piyawo.
28 «Na tsena, itsoka mauri ɗe u wakati wa Lutwĩ; watru wakoɗya na unwa, wakonunuwa na uudza, wakotaɓu, wakoundra,
29 ɓadi i suku Lutwĩ alawa Suduma, mawe ya moro na zitru dzindzano za shi dzaha zile zakoshuka mauri vuwa ha ulawa mbinguni, ziwaangamidza piyawo.
30 «Ɓasi itsoka ɗe ha i namuna iyo wa jau i suku u Mwana wa Mwanadamu atsodhihirio.
31 Hari mwa i suku iyo, neka v̄wa mutru ɓanaraju ne ana zitru zahe moni mwa i nyumba ile, asushuke amba asondro zirenga. Au mutru atsokao malavuni, asuzinge ata hata ha waye ondro ngaliya izo azilisha nyuma hahe.
32 Namunahane i trongo yaka yapara u mutrumushe wa Lutwĩ.
33 Mutru atsahao adzivukisiye nafusi yahe, uwo atsoipoteza; ɓadi mutru alatsao i nafusi yahe nyuma, uwo atsoivukisa. 34 Nisumujudzani amba hari mwa u uku uwo, ha mufano neka v̄wa watru waili walala hari mwa shitrandra moja, ɓasi moja atsorengwa, moja alishwe.
35 Au neka v̄wa watruwashe waili warwao shino moja, u moja atsorengwa, na u moja alishwe.
36 [Na neka v̄wa watru waili malavuni, moja atsorengwa, na u moja alishwe.]»
37 Wakati ule ya maswihaɓa yahe yamudzisa: «Raɓi, trongo zini zitsohidjiri ɗe hav̄i ? »
Awadjiɓu: «V̅ahanu shipindra iliyo, ɗe v̄ahanu ya mahwayi yatsongulidzanao.»
Ūpoko 18
Mufano wa mutrumushe afiliwa akomumiya hakimu amunamuliye zi haki zahe
1 Ĩsa atoleya ya maswihaɓa yahe mufano ha uwaeledza amba walazimu wamumiye Mungu dahari dahari, wala wasujeledze.
2 Arongowa: «V̅uka hakimu hari mwa ɗago kakomuriya Mungu, wala mutru atsokao yotsi.
3 Na ɗagoni v̄ale v̄uka tsena mutru afiliwa na mume wahe, akoja na umumiya i trongo ini: <Namuwa i haki yangu ɓaina ya i wami yangu na u mutru unu amanao na wami.>
4 «Hari mwa muda mwengi hakimu ule kakokuɓali. Ata apara v̄ahanu, adziambiya: <Ata ha iv̄o tsisumuriya Mungu wala mutru atsokao yotsi,
5 ne nisondro namuwa i haki yahe, mana mutrumama unu asunitããɓisha, ha wami uriya amba mwisoni asuje anipasuwa i shitswa na i trongo ya uja na uja yahe ini.»
6 Sa ile Raɓi aengedza tsena: «Namwangaliye izo hakimu wa peu ule azirongowa.
7 Hali Mungu katsov̄a haki u watru wahe awatsahuwa, wamumiyao ha djitihadi ya mauku na yi mitsana? Hali atsohoma uwadjiɓu?
8 Nisumwambiyani, atsowav̄a i haki yawo ha uharaka. Ɓadi u Mwana wa Mwanadamu amoja, atsopara uwãminifu ulemenguni v̄anu?»
Mufano wa mutru wa i Shama ya Dini ya Mafarisayo, na muliv̄isa latete
9 Ĩsa akotowa u mufano unu ha watru wakodzifikiriya amba wao warahara mbeli za Mungu, amwesa wakov̄unguwa wao waɓaki:
10 «V̅uka watru waili wandre hari mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ha wao ondro miya Mungu. Moja aka Mufarisayo, na u moja muliv̄isa latete.
11 U Mufarisayo ule ahimi, na v̄ale rohoni hahe akomwambiya Mungu trongo zini: <Mwalangu Monyezi Mungu, nisuhuhimidiya ha iv̄o tsisi mauri ɗe u watru wasaliya waliyo amba wao waidzi, wa peu, wazindzi, au, mauri ɗe muliv̄isa latete unu.
12 Wami ufunga mara mbili hari mwa mufumo, wami utowa zaka, li fungu la kami la piya izo niziparao.>
13 «Ɓadi muliv̄isa latete ule alimbala mbali, kakosuɓutu ata udzuwa ya matso yahe mbinguni. Akodzirema i shifuɓa ha huzuni ha urongowa: <Mwalangu Monyezi Mungu, ka na poreho na wami, wami mwãswifu.>
14 «Ɓasi nisumwambiyani, mutru unu aregeya hahe amba akuɓaliwa mbeli za Mungu raha na moja ule. Mana kula mutru adzihedzao, atsoshukidziwa, na uwo adzishukidzao, atsohedzewa.»
Ĩsa av̄ingiwa wanatsa awakadziye mihono na uwamiliya Mungu
15 Watru wakomuv̄ingiya Ĩsa na wana zaza ile awakadziye mihono. Wakati ya maswihaɓa yahe waona i trongo ile, wawalaguliya.
16 Ɓadi Ĩsa awahiri wandre wamupare, amwesa arongowa: «Namulishe wanatsa wao wanijiliye, wala musuwaɓaliliye. Mana u Utawalizi wa Mungu, uwo wa watru mauri ɗe wao.
17 Nisumwambiyani ha kweli, mutru aliyo amba kasukuɓali u Utawalizi wa Mungu mauri mwanamutsa heli aukuɓalio, ɓasi uwo katsongiya hari mwawo ata i dahari.»
Hadisi yapatana na mutru mwendza mati akotsaha apare uhayati mukamilifu
18 Suku mengoni mwa suku, v̄uja mukizi mbeli Muyahudi ha ujo mudzisa Ĩsa suala. Amwambiya: «Fundi mwema, trongo trini ɗe nalazimu niifanye ile nipare uhayati mukamilifu kauna mupaka?»
19 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Mana trini unihirao mwema? Kav̄usi mutru mwema neka tsi ɗe Mungu weke wahe.
20 Wawe ujuwa zi ãmuri zini: <Usufanye zina, usuule, usuhiɓe, usulawe ushahidi na trongo ya trambo, muhishimu ɓaɓaho na mayaho.>»
21 Mutru ule amudjiɓu: «Tsiɗungu piya trongo izo rangu unahirimuni hangu.»
22 Ĩsa wakati amukiya na zi trongo zile, amwambiya: «V̅wa trongo moja ɗe yahuɓakiya. Udza piya izo uliyo nazo, uje uwanisiye zi masikini, amwesa utsokana utadjirifu pev̄oni. Ɓaãda ya v̄av̄o uje uniɗunge.»
23 Ɓadi mutru ule ukiya yahe marongozi yale, aremwa na hamu, mana aka tadjiri swafi.
24 Wakati Ĩsa amuona i namuna yahe angiya hamu, arongowa: «Iyo trongo ndziro halisi ya mutru aliyona utadjirifu ungiya hari mwa u Utawalizi wa Mungu.
25 Itsoka ndzangu zaidi ngamiya uv̄ira moni mwa foro la sindzano raha na mutru tadjiri ungiya hari mwa u Utawalizi wa Mungu.»
26 U watru wakomuvulishiya v̄ale wadzisa: «Ɓasi v̄av̄o, uv̄i ɗe atsoshindro huyiwao?»
27 Ĩsa awadjiɓu: «Trongo ziliyo amba izo tsi muparihana ha u wanadamu, izo muparihana ha Mungu.»
28 Wakati ule Monye arongowa: «Wasi tsasi rilishi piya trongo zatru, rija rihuɗungu.»
29 Ĩsa awaambiya: «Nisumwambiyani ha kweli, kav̄usi mutru aliyo amba alishi nyumba yahe, au mushe wahe, au wananyahe, au wadjemazahe, au wana wahe ha siɓaɓu ya u Utawalizi wa Mungu,
30 aliyo amba katsopara mara nyengi zaidi hari mwa u wakati wa lewo unu, na uwo utsojao, uhayati mukamilifu kauna mupaka.»
Ĩsa asujo judza ha mara ya raru amba atsoulawa, amwesa atsoregezewa hayi
31 Ĩsa arenge ya maswihaɓa kumi na maili yahe yale, awangulidza v̄umoja, awaambiya: «Namuvulishiye, risuheya Urusalemu, na piya izo zaka zaangihwa na yi mitrume zapatana na u Mwana wa Mwanadamu, zitsotsimidziha.
32 Mana atsov̄elehwa mihononi ha watru kawamuji Mungu, waliyo amba watsomushekedza, wamuruhane, wamutriye mare,
33 amwesa ɓaãda ya umuɓuɓuwa ha kusudi, watsomuula; ata i suku ya raru, atsoregeya hayi.»
34 Ɓadi watru wahe wale kawakoelewa ata hata trongo zile. Ya marongozi yale yaka yawadzamishiha, ata kawakojuwa zi trongo.
Ĩsa amuzihira Ɓartimausa mufa matso
35 Ĩsa wakati awaswili kariɓu na li ɗago la Jeriko, v̄uka mufa matso aka aketsi kariɓu na i ndziya ha ufanya akrimasikini.
36 Ukiya yahe i duniya ya watru yakov̄ira v̄ale, adzisa amba iyo trongo trini.
37 Aambilwa amba Ĩsa wa Nazareti ɗe av̄irao v̄ale.
38 Ɓas, alatsa keme ha urongowa: « Ĩsa, Mwana wa Daudu, niv̄orehe!»
39 Ɓasi wale waka wakiya mbeli, wakomulaguliya ha umwambiya amba aɓurihe. Ɓadi azidi ulatsa keme raha na v̄ale, arongowa: «Mwana wa Daudu, niv̄orehe.»
40 Sa ile Ĩsa aziya, aambiya watru wamuv̄inge. Ɓasi wakati awaswili kariɓu na waye, Ĩsa amudzisa:
41 «Trongo trini ɗe uitsahao nihufanyiyeyo?»
Ule amudjiɓu: «Mutukufu, nizihire pare nirudi nione.»
42 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Rudi uone. Uwãminifu waho uhuv̄onesa.»
43 Sa na i sa ile arudi aono, amwesa amuɗungu Ĩsa ha umutukuza Mungu. Piya u watru uona yawo i trongo ile, wamusifu Mungu.
Ūpoko 19
Hadisi yapatana na mutru akohiriwa Zakayi
1 Ĩsa uwaswili yahe Jeriko, av̄iri ha upasuwa hari hari na li ɗago.
2 Na ɗagoni v̄ale v̄uka mutru akohiriwa Zakayi, aliyo amba aka shitswa wa ya maliv̄isa latete, tsena aka tadjiri.
3 Mutru ule akotsaha amuone Ĩsa amba ɗe uv̄i, ɓadi kakoshindro muona ha siɓaɓu ya i duniya, mana aka mukutri.
4 Areme mbiyo akiya mbeli, amwesa alo heya uju na koho la muri ha waye utsaha amuone Ĩsa, mana aka ajuwa amba atsov̄ira v̄ale.
5 Ɓadi wakati Ĩsa awaswili mukaɓala ule, adzuwa ya matso, amwambiya: «Zakayi, haraka ushuke v̄av̄o, mana tsilazimu lewo nike haho.»
6 Sa ile Zakayi aduburiya, ashuku, amwesa amurenge ha furaha.
7 Wanadamu uona yawo i trongo ile, piyawo wakomutsonya na unguruma ha urongowa: «Alawa ha ondro ka ha mwãswifu»
8 Ɓadi Zakayi ahimi mbeli za Raɓi, amwambiya: «Mutukufu, tsami nisurenga i nusu ya zi mali zangu, niv̄e zi masikini. Na neka tsidanganya mutru atsokao yotsi ha umuhiɓiya, nitsomuregezeya i shitru yahe ile ata mara nne.»
9 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Lewo uwokovu uja ɗagoni v̄anu, mana unu wa jau mwana wa Iɓrahima.
10 Mana, u Mwana wa Mwanadamu aja ha ujo zunguha na uhuyi wao wapoteya.»
Ĩsa asutowa mufano wa warumwa wadhwaminishiwa mali
11 Wakati watru waka ju la uvulishiya zi trongo Ĩsa akozirongowa, awatoleya tsena mufano, mana madza aka kariɓu na Urusalemu, na watru wakofikiri amba u Utawalizi wa Mungu wakojo v̄enuha kamwe sa ile.
12 Ɓasi awaambiya: « V̅uka mutru wa udjama mutukufu, akwendra hari mwa tsi ya mbali ha waye ondro v̄olwa ufalume, sa iyo iv̄o aregeye, aje atawale.
13 Wakati ule ahiri watru kumi hari mwa u watru wa hazi wahe, awav̄a mapauni kumi, amwesa awaambiya: <Namwendre mwadzalise marike zini ata wakati nitsojao.>
14 «Ɓadi watru wa i tsi yahe wakomuenga, wav̄eleha watru nyuma hahe ha ondro rongowa: <Wasi karisutsaha mutru unu aritawaliya.>
15 «Ɓasi uregeya yahe ɓaãda apara u ufalume, ahiri u watru wa hazi wahe wale aka awav̄a zi marike, ile ha waye ujuwa amba kula moja adzalisa namuna jeje yahe.
16 «Wa handra aja, amwambiya: <Mutukufu, li pauni laho lidza mapauni kumi.>
17 «Amudjiɓu: <Ufanya fetre, wawe murumwa mwema. Ha iv̄o waonesa uwãminifu hari mwa trongo shashi, utsov̄olwa yezi ya utawaliya malago kumi.>
18 «Wa v̄ili aja, amwambiya: <Mutukufu, li pauni laho lidza mapauni matsano.>
19 «Amwambiya wa jau: <Ɓasi wawe utsotawaliya malago matsano.>
20 «Wangina aja, amwambiya: <Mutukufu, li pauni laho tsilini, tsika tsiligamisa moni na nguwo.
21 Mana nakohuriya ha iv̄o najuwa amba wawe muhali, wawe urenga shitru kwaihetsi, amwesa wawe uvuna shitru kwaitaɓu.>
22 «Wakati ule mwalahe amwambiya: <Wawe murumwa wa peu! Nitsohunamuwa na ya marongozi yaho yao. Ɓasi uka hashiri amba wami mutru muhali, wami urenga iyo tsaka naihetsi, amwesa wami uvuna iyo tsaka naitaɓu.
23 Ɓasi mana trini kwatriya marike yangu ini labanki? V̅av̄o, uregeya yangu, natsondro ipara amba ingiya faida.>
24 «Amwesa mwalahe aambiya watru wahe waka v̄ale: <Haya, namumurengeye li pauni lilo, muv̄elo ule aliyona mapauni kumi.>
25 «Sa ile watru wale wamwambiya: <Mutukufu, uwo madza ana mapauni kumi!>
26 « <Nisumwambiyani, kula mutru aliyona, atsov̄olwa ha uwengi zaidi, ɓadi uwo kasina, atsorengewa ata ile aliyonayo.
27 Zaɓaki v̄anu, namuniv̄ingiye ya maãduyi yangu yale yaliyo amba kayakotsaha nawatawaliya. Namuwav̄inge v̄anu, amwesa muwaule mbeli zangu.> »
Ĩsa asungiya Urusalemu na shime
28 Ĩsa ɓaãda ahiso rongowa trongo zile, akiliya mbeli u watru wahe ha wao uheya Urusalemu.
29 Wakati akuruɓiya Ɓaitifadji na Ɓaitihaniya hari mwa u mulima uhiriwao Mulima wa Mizaituni, ɓasi Ĩsa akidza mbeli watru waili hari mwa ya maswihaɓa yahe, awaambiya:
30 «Namwendre hari mwa li ɗago lilo liliyo mbeli v̄av̄o; mwamowaswili, na wanyu mutsopara mwana pundra afungwa v̄av̄o, aliyo amba kaparo pashiwa. Namumuɓuliye, mumuv̄inge hunu.
31 Neka v̄wa mutru amudzisaoni: <Mana trini mumuɓuliyao?> namumwambiye amba <Raɓi atsaha amurumiye.> »
32 Ɓas, watru wale waka warumwa wandre, tsena wapara trongo zile mauri ɗe i namuna Ĩsa aka awaambiyazo.
33 Ɓasi uɓuliya yawo u mwana pundra ule, walahe wawadzisa: «Mana trini muɓuliyao mwana pundra uwo?»
34 Wale wawadjiɓu: «Raɓi atsaha amurumiye.»
35 Ɓas, wamuv̄ingiya Ĩsa mwana pundra ule, wakadza nguwo zawo hari mwa i shinyama ile, amwesa wamuhedza Ĩsa.
36 Ɓasi v̄ale akwendra hule, watru warenge zi nguwo zawo, wakoziodza ndziyani.
37 Wakati wakokuruɓiya i Urusalemu, ata madza wakoshuka hari mwa u Mulima wa Mizaituni, piya i duniya ile, yaãni ɗe u watru wahe wale, wangiya hari mwa furaha, tsena wakomusifu Mungu ha ji lendza nguvu ha siɓaɓu ya zi trongo za midjuza zile waziona.
38 Wakorongowa:
«Naɓarikishihe u mufalume
ajao ha li dzina la Mola!
Amani mbinguni, na utukufu ha Monyewe
zi Mbingu za Uju raha na Uju!»
39 Ɓasi moni na i duniya ile v̄uka ɓaãdhwi ya watru wa i shama ya dini ya Mafarisayo, wamwambiya Ĩsa: «Fundi, laguliya watru waho wao. »
40 Ĩsa awadjiɓu: «Nisumwambiyani, neka waɓuriha, ɓasi ya mawe ɗe yatsolatsao keme.»
Ĩsa asuliliya i Urusalemu
41 Ĩsa wakati akuruɓiya li ɗago la Urusalemu ata aliona, alililiya.
42 Arongowa: «Wawe, na djeli wawe wajau wakojuwa i lewo ini zi trongo zijisao amani, ɓadi av̄asa v̄anu zitsitsiwa ya matso yaho.
43 Mana, utsojiliwa na suku ziliyo amba ya maãduyi yaho yatsohumidziya mulima wa trotro hari mwa i ngome yaho, yahuzingidziye na uhusonga hari mwa kula mukaɓala.
44 Yatsohutsera tsera, wawe na u wana waho hari mwaho, wala kawatsolisha haho ata ɓwe moja lakadzwa hari mwa munyahe. Mana, kwajuwa u wakati Mungu ahujiliya ha uhukombowa.»
Ĩsa aindziya watru wakofanya ɓahazazi moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu
45 Ĩsa angiya moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu, aindziya watru wakoudza moni v̄ale,
46 tsena awaambiya: «Marongozi ya Mungu yanu yaangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu: <I nyumba yangu itsoka nyumba ya swala>; ɓadi wanyu muifanya amba <gumbo la warav̄izi.> »
47 Kula suku akosomedza watru moni na i Nyumba Ndzitwaharifu ile. Ɓadi ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya Mafundi ya Shariya, na u watru waɓole wa ya Mayahudi wakozunguha ndziya ya wao upara wamuule.
48 Ɓadi kawakojuwa i namuna watsofanyao, mana piya u watru wakomuvulishiya ha ustamivu.
Ūpoko 20
Ĩsa adzisiwa amba ha i yezi ya mbani ɗe afanyao trongo zahe
1 Suku mengoni mwa suku, wakati Ĩsa aka ju la usomedza watru na uwajudza i Haɓari Ndjema moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu, ajiliwa na ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya Mafundi ya Shariya, na u watru waɓole wa ya Mayahudi.
2 Wamwambiya: «Riambiye, ha yezi trini ɗe ufanyao trongo zini? Uwo mbani ɗe ahuv̄a i yezi ini ? »
3 Sa ile awadjiɓu: «Wami wa jau ne nisumudzisani suala moja tsilini: Ɓasi namuniambiye,
4 u muɓaĩsho Yahaya akoɓaĩsha watru, uwo uka ula ha Monyewe zi Mbingu, au ha wanadamu?»
5 Watru wale waambiyana: «Neka ridjiɓu amba uka ula mbinguni, atsoridzisa: <Ɓasi mana trini ata kamwamuãmini?>
6 Ɓadi neka risudjiɓu amba ha wanadamu, piya i duniya ini itsoriangamidza ha mawe, mana wao wawafiku amba Yahaya aka mutrume.»
7 Ɓas, wamudjiɓu: "Karisujuwa v̄ahanu muɓaĩsho ule wala."
8 Sa ile Ĩsa awaambiya: «Ɓasi na wami wa jau tsisumuambiyani amba ha yezi trini de nifanyao trongo zini.»
Ĩsa asutoleya watru mufano wa mutru akana shamba la mizaɓiɓu aliwadjirisa walimizi
9 Ĩsa atoleya i duniya ile u mufano unu: «V̅uka mutru aka ataɓu mizaɓiɓu shambani hahe, aliwadjirisa walimizi, amwesa alawa tsiju v̄ale hari mwa muda mwengi.
10 Wakati wa mavuna wamowaswili, av̄eleha murumwa ha u walimizi wale, ile ha wao umuv̄a u ushuru wahe wa ya mavuna ya li shamba la mizaɓiɓu lile. Ɓadi walimizi wale wamuɓuɓuwa, amwesa wamurudisa mihono miruvu.
11 Monyewe shamba ule av̄eleha murumwa wangina tsena; uwo wamuɓuɓuwa wa jau na umuruhana, amwesa wamuregeza mihono miruvu.
12 Av̄eleha tsena wa raru. Wamuhodzo hodzo piya wa jau, amwesa wamuindziya.
13 «Wakati ule monyewe shamba ule arongowa: <V̅anu nifanye trini? Nisuv̄eleha u mwana wangu aliyo amba wami umuv̄endza. Laɓuda uwo watsomusitehi.>
14 «Ɓadi wakati walimizi wale wamuona, wakoaambiyana: <Unu ɗe mutru atsowarithio shamba lini. Narimuule, ile pare u mwaratha unu uke watru.>
15 Wamutowo v̄ondze mwa li shamba lile, wamuula.
«Ɓasi monyewe shamba atsowafanyiya trini?
16 Atsoja aangamidze walimizi wale, arenge li shamba, av̄elo wangina.»
Ɓasi wakati watru wale wakiya trongo zile, warongowa: «Mungu naripuwe na ɓa!»
17 Ɓadi Ĩsa awaangaliya, amwesa arongowa: «Ɓasi v̄av̄o i mana ya marongozi yanu yaangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu trini?
<Li ɓwe liliyo amba waundrizi waliona
amba kalina mana,
ɓasi lilo ɗe larendreha
amba ɗe li ɓwe mahususu la nyongaju.>
18 Kula mutru atsowao hari mwa li ɓwe lile, ɓasi atsovundziha vundziha; na uwo litsomushukiyao, atsotsapuha tsapuha.»
19 Wakati ɗe uwo ule, ya Matolezi ya Shariya na ya Matolezi Maɓole ya Masadaka wakozunguha ndziya ya wao upara wamusike, mana waka wajuwa amba akowarongowa ɗe wao hari mwa u mufano ule. Ɓadi wakoriya i duniya ile.
Ĩsa adzisiwa suala ju la i trongo ya uliv̄a latete u mufalume wa Romu
20 Ɓasi ya Matolezi ya Masadaka na ya Mafundi ya Shariya waka ju la umutunda Ĩsa ha uzuri. Wafungana na watru ha siri, amwesa wawav̄eleha ha wao ondro dzifanya wema mbeli zahe, ile wamulimbiye utra, wamusike na kosa hari mwa ya marongozi yahe, wamuv̄elehe hari mwa u ushindzi na i yezi ya u wakala wa tsiju v̄ale.
21 Watru wale wamwambiya: «Fundi, risujuwa amba wawe urongowa na usomedza ha namuna yaondzoha, wala kusudzifahamisha na uɓole wa mutru atsokao yotsi, ɓadi wawe usomedza i ndziya ya Mungu ha uɗunga u ukweli.
22 I trongo ya mutru umuliv̄a latete Kaiswara, hall Shariya yatru isuiruhusu, au kaisuiruhusu?»
23 Ɓadi Ĩsa awaelewa na zi ankili zawo, awaambiya:
24 «Namunionese turuturu ya marike. I sura ini na li dzina lini, zini za mbani?» Wamudjiɓu: «Za Kaiswara.»
25 Wakati ule awaambiya: «Ɓasi namumuv̄e Kaiswara izo zamuhusu, mumuv̄e na Mungu izo zamuhusu.»
26 Hari mwa piya zi trongo azirongowa, watru wale kawashindra wamusika na kosa litsokao yotsi mbeli za i duniya ile. Ɓadi ha iv̄o washanga na li djawaɓu lahe lile, ɓasi waɓuriha zi.
Ĩsa aeledza amba watru wamoregezewa hayi, watsoka mauri ɗe zi malayika
27 V̅uka ɓaãdhwi ya watru wa i shama ya dini ya Masadukayo wamujiliya Ĩsa. (Ya Masadukayo, wao ɗe u watru warongowao amba kav̄utsoka trongo ya watru wafa uregezewa hayi.) Ɓasi wamudzisa li suala lini:
28 «Fundi, tsini i trongo Musa ariangishiyayo hari mwa i Shariya: <Neka mutru aja afu, ne alishi mutrumushe wala kadza na waye, ilazimu mwananyahe andre alole mutrumushe uwo, ile amudzaliye mwananyahe wana.>
29 Ɓasi v̄uka wananya saɓa; wa handra alola, kapara adza, na waye afu.
30 Wa v̄ili aja amulola, afu, na wa raru aja alola mutrumushe ule, afu tsena.
31 Ika ɗe ha i namuna iyo ata wao saɓa wafu, wala kawapara wadza.
32 Ata mwisoni, mutrumama ule aja afu wa jau.
33 Ɓasi wakati wanadamu watsoregezewao hayi, mutrumama unu atsoka mutrumushe wa uv̄i? Mana wao saɓa waka wamulola.»
34 Wakati ule Ĩsa awadjiɓu: «Watru wa li duniya la lewo lini, wao ulola na ulodzwa.
35 Ɓadi wao watsoonehanao amba wastahiki u wakati wa meso uwo ujao, u wakati watru watsoregezewao hayi, kawatsolola, wala kawatsolodzwa.
36 Wala kawatsoshindra wav̄iriwa na trongo ya ufa tsena, mana watsoka mauri ɗe zi malayika. Wao wana wa Mungu, ha iv̄o waregezewa hayi.
37 Ɓadi hari mwa i trongo ya watru wafa uregezewa hayi, Musa aionesa hari mwa li kara lirongowao i hadisi yapatana na i shimeya shirere yakovuwa, v̄ahanu v̄uliyo amba amuhirao Mola amba Mungu wa Iɓrahima, Mungu wa Isiyaka, na Mungu wa Yaankuɓu.
38 Ɓasi waye ɗe Mungu tsi wa watru wafa,
ɓadi wa watru waliyo hayi. Mana haheju, piya u watru wa hayi.»
39 Ɓaãdhwi ya u watru wa Shariya wamudjiɓu ha urongowa: «Fundi, urongowa fetre.»
40 Wala kawakosuɓutu umudzisa suala langina litsokao yotsi.
Ĩsa adzisa watru suala lapatana na u Mutsahuliwa wa Mungu
41 Ĩsa aambiya u watru waka v̄ale: «Ha namuna jeje watru washindro rongowao amba Kiristi, waye mwana wa Daudu?
42 Ne Daudu waye waye arongowa moni mwa i Zaɓuri amba:
<Mola amwambiya Raɓi wangu:
«Ketsi humeni hangu,
43 ata mupaka nishukidze
ya maãduyi yaho
yake shiri ya utriya yi mindru yaho.>»
44 Moni v̄anu Daudu asumuhira <Raɓi>. Ɓasi ha namuna jeje itsokao amba uwo mwana wahe?»
Ĩsa asuambiya watru wadzifahamishe na ya Mafundi ya Shariya
45 Wakati piya i duniya yakomuvulishiya, Ĩsa aambiya ya maswihaɓa yahe trongo zini:
46 «Namudzifahamishe na ya Mafundi ya Shariya wav̄endzo rarao na kandzu ndrile zawo, tsena wayeziwe ha hishima shandzariju, wapare ya maɓandza ya mbeli moni mwa zi Nyumba za Uswali, na ya ushewo hari mwa zi karamu.
47 Wao urav̄a piya zi ndjema za watruwashe wafiliwa, amwesa ufunga swala ndrile, ile waonehane. Ya mahukuma yawo watsoyaparao, yatsoka maɓole zaidi.»
Ūpoko 21
Hadisi yapatana na tasadaki yatolwa na mutrumushe afiliwa
1 Wakati Ĩsa adzuwa ya matso yahe, aono matadjiri wakotriya tasadaki zawo moni mwa li ɓweta la marike laka v̄av̄o. 2 Sa ile aono mutrumushe afiliwa, na waye aka masikini, atriya wana turuturu wa shaɓa waili wa kima ndziv̄ungufu.
3 Wakati ule arongowa: «Nisumwambiyani ha kweli, mutrumushe masikini afiliwa uwo atriya nyengi raha na piya wasaliya.
4 Mana wao piyawo warenge hari mwa u utadjirifu wao ɗe watriya v̄ale, ɓadi waye na u usikini wahe, atowa piya izo zitsomulelao.»
Ĩsa asujo judza amba i Nyumba Ndzitwaharifu itsokomolwa, na izo zitsoonesao u wakati wa mwiso
5 V̅uka ɓaãdhwi ya watru wakorongowa trongo zapatana na i Nyumba Ndzitwaharifu amba istawidziwa na mawe mazuri na zi tasadaki zakov̄ingwa ile ha umutamaniya Mungu.
6 Sa ile Ĩsa awaambiya: «Zi suku zitsoja amba izo muzionao, kav̄utsoɓaki ata ɓwe moja lakadzwa uju na munyahe; yatsopulisiwa v̄otsi piya.»
7 Watru wale wamudzisa: «Fundi, ɓasi zi trongo izo zitsohidjiri wakati trini? Na ãlama trini ɗe itsoonesao amba madza zi trongo izo zisujo hidjiri?»
8 Ĩsa awadjiɓu: «Namudzifahamishe, musudzilishe mwadangamanyiwa. Mana watru wengi watsodziv̄eleha ha li dzina langu ha urongowa: <Mutru ɗe wami!> na: <U wakati ukuruɓiya!> Ɓadi mwasuwaɗunge.
9 Mwamokiya haɓari za kondro na mitsutsuho, mwasuriye; mana trongo izo zilazimu zihidjiri raɓuzi, ɓadi uwo kautsoka kamwe amba ɗe u mwiso.»
10 Wakati ule aengedza tsena ha uwaambiya: «Watru wa tsi moja watsohima wawane kinyume na tsi yangina, na ufalume unu utsowana na ule.
11 V̅utsoka midridrimiyo ya shiv̄andre ya tsi yendza nguvu halisi, amwesa hari mwa mikaɓala na mikaɓala v̄utsoka ndza na mawaɗe ya peu yatupiyao. V̅utsoka trongo ɓole zitsorisidzao, v̄utsoka na ãlama ɓole zitsolawao mbinguni.
12 «Ɓadi kaɓula ya v̄av̄o, watru watsomusikani, wamuziyeni, watsomutresani, wamuv̄eleheni ha ya madhwamana ya zi Nyumba za Uswali, na shiv̄ani; mutsov̄ingwa mbeli za mafalume na mawakala ha siɓaɓu ya uv̄umoja wanyu na wami.
13 V̅av̄o ɗe v̄u v̄ahanu mutsoparao nafasi ya utowa ushahidi wa u uwãminifu wanyu muliyo nawo.
14 Ɓasi namudzihodarishe hari mwa zi roho zanyu, mwasufikiriye rohoni hanyu i trongo raha kayamuparani, amba mutsodziwaniliya jeje.
15 Mana, wami ɗe nitsomuv̄aoni ya marongozi na i hikima namuna ya uka amba piya wao waliyo kinyume na wanyu, kawatsoshindra wadjiɓu, wala wahana.
16 Mutsosalitiwa ata na u wadzaɗe wanyu na wananyanyu, na wadjemazanyu wasaliya, na wandzani wanyu; amwesa, wasaliya mengoni mwanyu watsoulawa.
17 Mutsoengwa na wanadamu piya ha siɓaɓu ya wami.
18 Ɓadi ata nyele moja ya i shitswa yanyu, ne kaitsopoteya.
19 Ha wanyu ustahamili, ɗe mutsovukisao zi roho zanyu.»
Ĩsa asujudza amba i Urusalemu itsokomolwa
20 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Wakati mutsoonao amba i Urusalemu izingidziwa na madjeshi, v̄av̄o namujuwe amba u mukomoleyo wayo ukuruɓiya.
21 Ɓasi wao watsokao hari mwa i Yahudiya, nawatrale ha uendra milimani, na wao watsokao hari mwa i Urusalemu, wadzivure walawe, na tsena, wao watsokao malavuni wasushuke ɗagoni.
22 Mana, zi suku izo zitsoka suku za mahukuma ya Mungu, ha utsimidza piya izo zaangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu.
23 Maondo ha u watruwashe watsokao na hamili, na wao watsohamusao hari mwa zi suku izo! Mana v̄utsoka maondo maɓole tsiju v̄av̄o, na zi hadhaɓu za Mungu zitsopara u umati unu.
24 Watsoulawa ha uso wa sembeya ɗile la kondro, warengwe matreka kula v̄ahanu ha piya zi nishani. Urusalemu itsogaɗwa na watru wa nishani kazimuri Mungu, ata mupaka u wakati wa u ushindzi wa zi nishani zile ukome.»
Zi trongo zitsohidjirio wakati wa u mujiliyo wa u Mwana wa Mwanadamu wamopara
25 Wakati ule Ĩsa arongowa tsena: «V̅utsoonehana ãlama hari mwa li juwa, na u mwezi, na zi nyora, na shiv̄andreju mwa tsi v̄anu, zi nishani zitsokana hamu na ushangavu ha siɓaɓu ya u mujundrushiyo wa i ɓahari na ya maluja.
26 Wanadamu watsoɓama ha faza, watsoriya ha wao ulindra izo zijao shiv̄andreju mwa tsi. Mana zi ngushindzi ziliyo mbinguni, izo zitsogudzusiwa, zitsotsapushiyana..
27 Ɓasi wakati uwo, watru watsoona u Mwana wa Mwanadamu iv̄o atsojao hari mwa vingu na ushindzi na utukufu muɓole.
28 Wakati trongo izo zitsoandriso hidjirio, ɓasi namuhime, mudzuwe zitswa zanyu, mana uwokovu wanyu wa kariɓu.»
Musomo waparihana hari mwa muri uhiriwao mufigiye
29 Ɓaãda ya v̄av̄o Ĩsa atoleya watru wahe u mufano unu: «Namwangaliye u mufigiye, muangaliye na piya yi miri yasaliya.
30 Yamotsanga, i wanyu yanyu ujuwa amba kashikazi madza ikaɓili.
31 Ɓasi ɗe ha i namuna iyo wa jau, mwamoona amba zi trongo izo zisuhidjiri, v̄av̄o namujuwe amba u Utawalizi wa Mungu madza wa kariɓu.
32 «Nisumwambiyani ha kweli, watru wa li duniya la lewo kawatsofa piya kaɓula ya trongo zini piya raha kazatrilwa ndziyani.
33 U wingu na i shiv̄andre ya tsi zitsov̄ira, ɓadi ya marongozi yangu kayatsov̄ira ata i dahari.
Ĩsa afahamisha u watru wahe wake hashiri
34 «Namudzifahamishe, ha wanyu uriya zi roho zanyu zasurengwe na utrishivu wa duniya, wala na ulevi, au na zi hamu za maẽsha, ile pare i suku u Mwana wa Mwanadamu atsojao, isumujiliyeni wakati kamwakoufikiriya, mauri utra mwalimbiwawo.
35 Mana itsojiliya piya u wanadamu waketsio piya shiv̄andreju mwa tsi.
36 Ɓasi namuke hashiri dahari dahari, mumiye Mungu ile pare mushindre mutrale piya zi trongo izo zijo hidjirio, na ha wanyu ushindro limbala ha udzitekeleza mbeli za u Mwana wa Mwanadamu.»
37 Yi mitsana, Ĩsa akosomedza moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu, na ya mauku, akondro yav̄itsa hari mwa u mulima uhiriwao Mulima wa Mizaituni.
38 Ata uku wamosha, piya u watru wakomujiliya moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ha umuvulikiya.
Ūpoko 22
Watru waɓole wa dini na Yudasi Ishariyoti wasupanga wamuziye Ĩsa
1 I Shuhuli ya watru uɗya Madipe kayatrilwa Lalive ihiriwao Unahanizi wa Muvukisho, madza ika ikuruɓiya.
2 Ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya Mafundi ya Shariya wakozunguha namuna watsofanyao ata wamuule Ĩsa. Ɓadi wakoriya i duniya.
3 Na v̄ale, Shetwani amungiya Yudasi akojulihana tsena ha li dzina la Ishariyoti, aliyo amba aka moja mengoni mwa ya maswihaɓa kumi na maili ya Ĩsa.
4 Wakati ule Yudasi andre, alo afikiyana na ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya mazefu ya ya magogezi wa i Nyumba Ndzitwaharifu i namuna atsojuwao amusaliti Ĩsa hawo.
5 Wajiv̄iwa swafi, amwesa wafungana amba watsomuv̄a marike.
6 Ɓasi Yudasi akuɓali, amwesa rangu v̄av̄o akongaliya wakati mwema ya waye umusaliti, wala i duniya ile isuke.
Watru wa Ĩsa wasurengeledza u muɗyiyo wa u Unahanizi wa Muvukisho
7 I suku mahususu ya i Shuhuli ya Madipe kayatrilwa Lalive iwaswili, na watru wakolazimu watowe masadaka ya wana maɓariɓari ha unahana u Muvukisho.
8 Ɓasi wakati ule, Ĩsa amuv̄eleha Monye na Yuhani, awaambiya: «Namwendre mwatayarishiye u muɗyiyo wa u Muvukisho, ripare riuɗye.»
9 Sa ile wamudzisa: «Usutsaha rahurengeledzeye ɗe hav̄i?»
10 Awadjiɓu: «Wakati mutsoingiyao ɗagoni v̄av̄o, mutsopara mutru av̄inga mutsungi wa maji; namumuɗunge hari mwa i nyumba atsoingiyao,
11 amwesa mutsoambiya monyewe li ɗago lilo: <Fundi arirumu rihudzise amba li fuko la wadjeni atsojuwao aɗye u muɗyiyo wa u Muvukisho v̄umoja na maswihaɓa yahe, ɗe liv̄i?)
12 Sa iyo atsomuonesani fuko ɓole darini liliyo na piya zitru zalo. Ɓasi v̄av̄o ɗe v̄ahali mutsorirengeledzeyao.»
13 Ɓas, walawa wandre, wapara piya zi trongo ha i namuna ile aka awaeledza. Warengeledza u muɗyiyo wa u Unahanizi wa u Muvukisho.
Ĩsa asujo kadza i trongo ya u Muɗyiyo wa Tarehi
14 Wakati wa u muɗyiyo wa Unahanizi ule wamopara, Ĩsa aketsi v̄umoja na ya Mav̄ingizi Risala yahe yale, wasuɗya.
15 Awaambiya: «Tsiv̄endze swafi niɗye u Muvukisho unu v̄umoja na wanyu kaɓula ya wami uondesheha.
16 Mana nisumwambiyani amba tsitsouɗya tsena ata mupaka ɗe u wakati utsotsimidzihao hari mwa u Utawalizi wa Mungu.»
17 Arenge shikombe ya maji ya zaɓiɓu, amuhimidiya Mungu, amwesa arongowa: «Namurenge i shikombe ini, muanyisiyane,
18 mana nisumwambiyani, rangu av̄asa tsitsonwa tsena maji ya zaɓiɓu ata mupaka u Utawalizi wa Mungu uwaswili.»
19 Amwesa arenge dipe, na ɓaãda amuhimidiya Mungu, alikutruwa, awav̄alo, tsena awaambiya: «Unu ɗe u mwili wangu uliyo amba usutolwa sadaka ha siɓaɓu ya wanyu. Namufanye i trongo ini ha wanyu uninahana.»
20 Amwesa, ɓaãda wahiso ɗya, arenge shikombe, afanya ɗe wiyo wiyo, awaambiya tsena: «I shikombe ini, unu ɗe u mukataɓa muv̄iya Mungu av̄ao u wanadamu, mukataɓa uliyo amba udhiɓitishiha ha i trongo ya i damu yangu yondro trihao ha siɓaɓu ya wanyu,
21 wakati uliyo amba mutru aniv̄iriyao nyuma, tsunu asuɗya v̄umoja na wami v̄anu.
22 Ɓasi u Mwana wa Mwanadamu asendra dzahe ha i namuna yahetsiwa, ɓadi maondo ha u mutru amuv̄iriyao nyuma!»
23 Amwesa waandrisa udzisana amba mbani hari mwawo ɗe andro fanyao i trongo iyo.
Ĩsa asueledza i namuna ya mutru uka muɓole
24 Ya maswihaɓa ya Ĩsa yahimi na mashindrano ha utsaha wajuwe amba uv̄i mengoni mwawo ɗe alazimu aonehane amba waye ɗe u muɓole.
25 Ĩsa awaambiya: «Wafalume wa zi nishani kazimuri Mungu, wao utawaliya watru ha nguvu, na wao waliyo na yezi hari mwawo, wao udzihira marendra zema.
26 Ɓadi hanyuju, isuke ha i namuna iyo; ɓadi u muɓole mengoni mwanyu, alazimu adzifanye mauri ɗe u mutiti, na monyewe utawala, mauri mutru arumishiyao wanyahe.
27 Mana uv̄i ɗe u muɓole? Ɗe ule aketsi mezani, au ɗe ule ayelesheyao? Tsi ɗe ule aketsio mezani? Wakati uliyo amba wami tsa hari mwanyu mauri ɗe u mutru ayelesheyao.
28Wanyu ɗe u watru mwaɓaki na wami hari mwa piya ya madjereɓiyo nav̄irisiwayo.
29 Iyo ɗe i mana namuhetsiyani utawalizi, mauri ɗe i heli Ɓaɓangu anihetsiyawo,
30 ile pare muɗye na unwa hari mwa u muɗyiyo wa utawalizi wangu, na tsena, muketsi hari mwa ziri za ufalume ha wanyu uhukumu zi ngudjama kumi na mbili za Israyila.»
Ĩsa asujudza amba Monye asujo hana ju lahe
31 Ĩsa aendreleya ha urongowa: «Monye, Monye, ngaliya, Shetwani amiya ruhusa ya umudjereɓuni, amuv̄ereni mauri mutru av̄erao mele.
32 Ɓadi wami tsihumiliya Mungu, ile pare uwãminifu waho usuhulawiye. Na wawe wakati utsokao amba uregeya, hodarisha wanyaho.»
33 Ɓadi Monye amwambiya: «Raɓi, wami tsa tayari ya uhuɗunga, rangu shiv̄ani ata uulawaju.»
34 Sa ile Ĩsa amwambiya: «Monye nisuhuambiya, i lewo ini kukuyi kalitsopara layiha kwahana mara traru amba kuniji.»
Ĩsa aambiya watru wahe wadzitayarishe na u wakati wa hatwari ujao
35 Ĩsa aambiya u watru wahe wale tsena: «Wakati naka namuv̄elehani tsi ha wanyu uv̄inga marike, wala mukoɓa, wala kaɓwa, hali muka mukosewa na shitru?»
Wamudjiɓu: «Ãhã, karaka rakosewa ata na shitru.»
36 Awaambiya tsena: «Ɓadi av̄asa v̄anu, kula mutru aliyo na marike naziv̄inge, na uwo aliyo na mukoɓa, nauv̄inge. Na mutru kasina sembeya la kondro, naudze i kandzu yahe, ne andre anunuwe.
37 Mana nisumujudzani, i trongo ini yaangihwa moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu ilazimu itsimidzihe hanguju: <Aka ahisaɓiwa moni mwa ya maãswifu.> Naam, zi trongo zaangihwa zapatana na wami zisujo tsimidziha.»
38 Wakati ule ya maswihaɓa yahe yarongowa: «Raɓi, v̄wa masembeya ya kondro maili tsayanu.»
Awaambiya: «Ɓas, yao yatosho.»
Ĩsa asumiya Mungu hari mwa u Mulima wa Mizaituni
39 Ha uɗunga udzevu wahe, Ĩsa alawa ha wendra hari mwa u Mulima wa Mizaituni. Ya maswihaɓa yahe yamuɗungu.
40 Amopara u mukaɓala ule, awaambiya: «Namumumiye Mungu ile musupulihe hari mwa uzainifu.»
41 Amwesa awaɓaushiya hari mwa mwana pandza mutiti, aroso malondro, amumiya Mungu ha urongowa:
42 «Ɓaɓangu, neka ukuɓali, niɓause na i shikombe ya matreso ini nendro nosewaoyo; ɓadi tsi ɗe ya mav̄endzeleyo yangu tsi ɗe yalazimu yafanyishihe, ɓe ɗe yaho.»
43 Wakati ule v̄umuv̄enushiya malayika yalawa mbinguni, ija ha ujo mutriya ɓari.
44 Ɓasi ha u utungu waka wamupara, akomumiya Mungu ha djitihadi zaidi. Akolawa hari, yakomushukiya mauri marono ya damu yakopuliha v̄otsi.
45 Wakati ahima hari mwa ya mamiliyo yahe yale, andre ha upara ya maswihaɓa yale, awapara amba wasindziya ha i huzuni yawo.
46 Ɓasi awaambiya: «Mana trini ata mwasindziya? Namuhime, mumumiye Mungu, ile musuzainiwe.»
Watru waɓole wa dini wasuv̄eleha watru ha umuziya Ĩsa
47 V̅ale Ĩsa aka ju la urongowa trongo zile, na tsiyo, duniya ya watru iwaswili, iv̄ingwa na ule akohiriwa Yudasi aliyo amba aka moja hari mwa ya maswihaɓa kumi na maili yahe yale. Atsengeleya umupara Ĩsa ha ondro muyezi ha umunuka.
48 Ɓadi Ĩsa amwambiya: «Yudasi, ɗe ha wawe uyezi ha unuka ɗe usalitio u Mwana wa Mwanadamu?»
49 Ɓasi wale waka v̄umoja na Ĩsa wakati waona zi trongo zile zakojo hidjiri, warongowa: «Raɓi, riwareme sembeya?»
50 Ɓasi wakati ule moja mengoni mwawo areme u mutru wa hazi wa u Muɓole wa ya Matolezi Masadaka, ata amupuwa li kiyo la hume.
51 Ɓadi Ĩsa arongowa: «Ɓas, namuziye v̄av̄o!» Amwesa aɓamba li kiyo la mutru ule, alizihira.
52 Halafu Ĩsa aambiya tsena ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, na ya mazefu ya ya magogezi ya i Nyumba Ndzitwaharifu, na u watru waɓole wa Mayahudi wale wamujiliya ha kondro: «Afa mwakojo nirenga ha masembeya ya kondro na mipweke, mauri wami mutru wa hatwari?
53 Kula suku nakoka na wanyu moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu, wala kamwanisika. Ɓadi v̄anu, unu ɗe u wakati wanyu, na wa i shidza uonehanao na ushindzi.»
Monye asujo hana ju la Ĩsa
54 Watru wale wamusiki Ĩsa, wamuv̄ingi, wangiya moni mwa i nyumba ya u Muɓole wa ya Matolezi Masadaka. Na Monye akowaɗunga ha mbali mbali.
55 Watru wale wavudzu moro hari hari mwa muraɓa, amwesa waketsi. Monye wa jau aja aketsi v̄umoja na wao v̄ale.
56 Ɓasi v̄uka mutru wa hazi mutrumushe amuona iv̄o aketsi heuni mwa moro v̄ale. Amwangaliya, amureme matso, amwesa arongowa: «Unu wa jau aka v̄umoja na mutru ule.»
57 Ɓadi Monye ahana, arongowa: «Mama, wami tsimuji.»
58 Ata hari mwa mwana muda mutiti, wangina amuono, arongowa: «Wawe wa jau, ne ɗe u watru wale.»
Ɓadi Monye aambiya mutru ule: «Ɓako, wami tsi ɗe wawo!»
59 Ata hari mwa mwana pandza wa lera, wangina arongowa ha ushadidisha: «Kweli mutru unu wa jau aka v̄umoja na waye, mana waye wa shi Galilaya.»
60 Ɓadi Monye amwambiya: «He wawe, wami tsisujuwa ata i trongo utsahao uirongowe!» Ɓasi sa na i sa iyo, v̄ale aka ju la urongowa trongo zile, ne v̄uyihi kukuyi.
61 Sa ile Raɓi azingi, amwangaliya Monye. Na v̄ale Monye anahana i trongo Raɓi aka amwambiyayo amba: «Kaɓula kukuyi raha kalayiha i lewo ini, na wawe utsonihara mara traru.»
62 Ɓas, alawa v̄ondze, alo lila ha utungu.
Ĩsa akoshekedzewa na uɓuɓulwa
63 U watru wakomugogeya Ĩsa, wakomushekedza na umuɓuɓuwa.
64 Wakomuɓala ya matso, amwesa wakomwambiya: «Haya, riambiye marongozi washukidziwayo na Mungu, ɓasi mbani ɗe ahurema,»
65 Amwesa wakomwambiya na marongozi mengi yangina ha umuruhana.
Ĩsa av̄ingwa mbeli za Mungulidzano Muɓole wa dini wa ya Mayahudi
66 Asuɓuhi mbitsi mbitsi, na v̄ufanyishiha ɓundjiliyo la u Mungulidzano wa u watru waɓole wa ya Mayahudi, ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, v̄umoja na ya Mafundi ya Shariya. Wamuv̄ingi Ĩsa mbeli za u Mungulidzano wawo ule.
67 Wamwambiya: «Riambiye neka wawe ɗe Kiristi.»
Awadjiɓu: «Neka tsimwambiyani, kamutsoãmini.
68 Na namomudzisani suala, kamutsonidjiɓu.
69 Ɓadi ula v̄anu, u Mwana wa Mwanadamu atsoketsi humeni ha Mungu, Monyewe Ushindzi.»
70 Wakati ule piyawo warongowa: «Ɓasi v̄av̄o, wawe ɗe u Mwana wa Mungu?»
Awadjiɓu: «Muirongowa amba ɗe wami.»
71 Sa ile warongowa: «Ushahidi trini ɗe riutsahao tsena? Rimukiya wasi wasi ilawa hanyoni hahe.»
Ūpoko 23
Ĩsa av̄ingwa mbeli za mawakala ya sirikali, ne ɗe Ɓilatusa na Hirudu
1 Piya u Mungulidzano ule uhimi, umuv̄eleha Ĩsa mbeli za Ɓilatusa.
2 Waandrisa umushitaki ha urongowa: «Rimupara mutru unu aka ju la usariɓiya mbovu u watru watru, tsena akowaambiya wasuliv̄e i latete ya Kaiswara. Akodzifanya amba waye waye ɗe Kiristi, yaãni, mufalume.»
3 Wakati ule Ɓilatusa amudzisa: «Hali wawe ɗe Mufalume wa ya Mayahudi?»
Amudjiɓu: «Uirongowa.»
4 Ɓilatusa aambiya ya Matolezi Maɓole ya Masadaka na i duniya yaka v̄ale: «Wami tsisuona kosa litsokao yotsi ha mutru unu.»
5 Ɓadi watru wale wakoshadidisha urongowa: «Asutsotsa u umati, asuwasomedza hari mwa piya i Yahudiya, rangu Galilaya ata upara v̄anu.»
6 Ɓasi wakati Ɓilatusa akiya i trongo iyo, adzisa neka mutru ule aka wa shi Galilaya.
7 Ukiya yahe amba Ĩsa, waye wa u mukaɓala watawaliwa na Hirudu, amuv̄eleha ha Hirudu aliyo amba hari mwa zi suku zile, aka Urusalemu wa jau.
8 Ɓasi wakati Hirudu amuona Ĩsa, ajiv̄iwa halisi, mana rangu hale ɗe akotsaha amuone, ha siɓaɓu ya zi trongo akozikiya zapatana na waye, amwesa akana utumainifu ya umuona amba atsimidze na midjuza.
9 Amudzisa masuala hari mwa wakati mwengi, ɓadi Ĩsa kamudjiɓu ata trongo.
10 Ya Matolezi Maɓole ya Masadaka na ya Mafundi ya Shariya waka v̄av̄o ha umushitaki ha nguvu.
11 Hirudu na ya madjeshi yahe wakomutseha Ĩsa na umushekedza. Wamupindrisa vao dzuzuri, amwesa Hirudu amuregeza ha Ɓilatusa.
12 Ɓasi suku ɗe wiyo ile, Ɓilatusa na Hirudu wafanya wandzani, mana nyuma oho, waka hari mwa uãdwi.
Ĩsa asuhukumulwa andre aulawe
13 Ɓilatusa ahiri ya Matolezi Maɓole ya Masadaka, ya makizi mbeli na piya u watru, wangulidzane.
14 Ɓas, awaambiya: «Muniv̄ingiya mutru unu amba akosariɓiya watru mbovu. Ɓasi tsunu, tsimudzisa trongo zahe mbeli zanyu, wala tsamupara na kosa litsokao yotsi hari mwa zi trongo mwamushitaki nazo.
15 Wala Hirudu ne kamupara na trongo, mana tsunu, amuregeza hatru. Ata tsini, risuona amba mutru unu kafanya ata trongo istahikio aulawe.
16 Ɓasi atsoɓuɓulwa ha kusudi, iv̄o nimujeledze.»
17 [Na kula wakati wa Unahanizi wa Muvukisho, akolazimu awajeledzeye kondanye moja.]
18 Ɓadi piya i duniya yakoshelemedza ha ji moja ha urongowa: «Towa mutru unu ulemenguni, urijeledzeye Ɓaraɓasi!»
19 (Mutru ule aka atrilwa shiv̄ani ha siɓaɓu ya mutsutsuho waka wafanyishiha ɗagoni v̄ale, tsena aka aula.)
20 Ɓilatusa ha iv̄o akotsaha amujeledze Ĩsa, awaregezeya tsena urongozi wahe ule.
21 Ɓadi wale wakoshelemedza na ushelemedza: «Mureme mizumari hari mwa muri wa pawa, mureme mizumari!»
22 Ɓilatusa awaambiya ha mara ya raru: « Ɓasi mbovu trini ɗe mutru unu aifanya? Wami tsisupara kosa litsokao yotsi limuruhusuo aulawe. Ɓasi atsoɓuɓulwa ha kusudi, iv̄o nimujeledze.»
23 Ɓadi wazidi ushadidisha ulatsa keme ha nguvu ha utsaha amba aremwe mizumari, ata ya makeme yawo yaka yamushiya Ɓilatusa.
24 Sa ile arenge satuwa ya waye uwakuɓaliya i trongo wakoitsaha.
25 Awajeledzeya mutru ule aka atrilwa shiv̄ani ha siɓaɓu ya mutsutsuho waka wafanyishiha ɗagoni v̄ale, tsena aka aula, ɓadi amutowo Ĩsa, wamufanyiye izo wakozitsaha.
Ĩsa asuremwa mizumari hari mwa muri wa pawa
26 Umuv̄inga yawo Ĩsa, wav̄itsana na mutru wa shi Kureniya ahiriwao Samiũ aliyo amba v̄ale akoja Urusalemu ha ulawa malavuni. Ɓasi wamutrihisa u muri wa pawa, wamulazimisha auv̄inge, amuɗunge Ĩsa mengoni.
27 Duniya ya watru imuɗungu, na moni v̄av̄o v̄uka watrumama wakomuliliya na usikitiha.
28 Ĩsa azingi, awaangaliya, amwesa arongowa: «Wanyu watruwashe wa Urusalemu, mwasunililiye, ɓadi namudzililiye ɗe wanyu na u wana wanyu,
29 mana tsizo, zi suku zisuja v̄ahanu watru watsorongowao: <Waɓarikishiha wao kawana ndzawo, na ya madzawo kayadza, na ya maɓele kayahamusa!>
30 Wakati uwo, watru watsoambiya yi milima: <Rishukiye!> watsoambiya u wana milima: <Rifinikiye!>
31 Mana neka watru wasufanya trongo zini wakati uliyo amba u muri raha wa mwitsi, ɓasi trongo trini itsohidjirio hari mwa muri wahuma?»
32 Sa ile v̄uv̄ingwa na marendra nnayi maili, wakondro ulawa v̄umoja na Ĩsa.
33 Uwaswili yawo v̄ahanu v̄uhiriwao Kaka la Shitswa, wamureme mizumari v̄av̄o hari mwa muri wa pawa, wareme mizumari na ya marendra nnayi yale, moja humeni hahe, na u moja potroni.
34 [Wakati ule Ĩsa arongowa: «Ɓaɓangu, waswamihi, mana kawasujuwa i trongo waifanyao.»] Waanyisa zi nguwo zahe ha ufanya kuriya.
35 Duniya ya watru ika v̄av̄o ha uangaliya trongo zile. Na ya makizi mbeli yakomushekedza Ĩsa wa jau ha urongowa: «Ahuyi watru, ɓasi nadzihuyi, neka waye ɗe Kiristi wa Mungu, u Mutsahuliwa.»
36 Ata ya madjeshi wa jau ne yakomushekedza. Watsengeleya umupara ha umunosa siki.
37 Wamwambiya: «Neka wawe ɗe u mufalume wa ya Mayahudi, ɓasi dzihuyi.»
38 Uju na i shitswa yahe, v̄uka v̄uangihwa muangishiyo wakorongowa trongo zini:
UNU ƊE MUFALUME WA YA MAYAHUDI.
39 Moja mengoni mwa ya marendra nnayi yaka yalembedzewa v̄ale akomukufuru Ĩsa ha umwambiya: «Ɓasi wawe tsi ɗe Kiristi? Dzihuyi, urihuyi na wasi!»
40 Ɓadi u moja amulaguliya ha umwambiya: «Wawe kumuri Mungu, ha iv̄o iliyo amba wa hari mwa mahukuma moja na waye?
41 Hatruju ini haki, mana v̄anu risuliv̄wa trongo zastahiki izo razifanya. Ɓadi mutru unu kafanya kosa litsokao yotsi.»
42 Amwesa arongowa: « Ĩsa, ninahane wamoja hari mwa ufalume waho.»
43 Sa ile amudjiɓu: «Nisuhuambiya ha kweli, lewo v̄anu ne utsoka pev̄oni v̄umoja na wami.»
Ufa wa Ĩsa hari mwa muri wa pawa
44 Na v̄ale ika mukaɓala wa sa ya sita ya mutsana. Ɓasi v̄ushuku shidza hari mwa piya i shiv̄andre ya tsi ata sa ya shendra,
45 mana li juwa lika litrilwa hari mwa shidza. U musutru wa i Nyumba Ndzitwaharifu upasuha maɓayi maili.
46 Sa ile Ĩsa ashelemedza ha ji lendza nguvu ha urongowa: «Ɓaɓangu, nisuv̄eleha i roho yangu mihononi haho!» Ɓasi v̄ale kamwe akorongowa, na waye aziliya.
47 Ɓasi dhwamana wa ya madjeshi yale uona yahe zi trongo zile zahidjiri v̄ale, amutukuza Mungu ha urongowa: «Ha kweli mutru unu aka arahara!»
48 Na i duniya yaka yaja v̄ale wakati waona zi trongo zile zahidjiri, waregeya dzawo ha udzirema zi zifuɓa ha huzuni.
49 Piya u watru wakomujuwa Ĩsa, na u watruwashe waka wamuɗunga rangu Galilaya, waka walimbala mbali mbali, waono piya zi trongo zile zahidjiri v̄ale.
Madziho ya Ĩsa
50 V̅uka mutru akohiriwa Yusufu. Na waye aka mwanashama wa u Mungulidzano Muɓole wa dini wa ya Mayahudi. Aka mutru mwema, tsena mutuĩvu.
51 Waye kaka fikira moja na wanyahe hari mwa zi trongo wakomufanyiyazo Ĩsa. Mutru unu aka wa shi Arimatiya, ɗago la watru Mayahudi. Na waye aka ju la ulindra u Utawalizi wa Mungu.
52 Andre ha ondro mupara Ɓilatusa, amumiya u mwili wa Ĩsa.
53 Amushukidza muriju mwa pawa v̄ale, amuv̄ambiya ɓafuta, amuv̄ingi, alo mutriya hari mwa kaɓuri laka latsimbwa mulimaju mwa madjaɓali, v̄ahanu v̄uliyo amba raha kav̄waka v̄watrilwa mutru.
54 Na iyo ika i suku ya Matayarisho, yaãni ɗe i suku amba meso ɗe i Suku ya Uv̄umuzi, iliyo amba v̄ale yakojo ngiya.
55 Ɓasi watruwashe wale waka waɗungamana na Ĩsa rangu Galilaya waɗungu nyuma, waono li kaɓuri na i namuna u mwili wahe waka waladzwa,
56 amwesa waregeya dzawo, wakondro rengeledza matra manukatro na marashi. Halafu i Suku ya Uv̄umuzi wav̄umuwa ha uɗunga i Shariya.
Ūpoko 24
Muregezeyo hayi wa Ĩsa
1 Mufumov̄ili, uku wamosha, na watruwashe wale warenge ya matra manukatro waka wayarengeledza, wandre kaɓurini hule.
2 Wapara amba li ɓwe laka lakadzwa mulongoju mwa kaɓuri lika liv̄ingirisiwa ha utsengedzewa.
3 Wangiya, ɓadi kawapara u mwili wa Raɓi Ĩsa.
4 Waka hari mwa ushangavu na i trongo ile. Ɓasi moni v̄av̄o v̄uwajiliya watruɓaɓa waili, na zi nguwo zawo zakov̄ev̄ena.
5 Sa ile wasikwa na faza, ata wanyamisa sura zawo. Ɓadi watru wale wawaambiya: «Mana trini muzunguhao mutru aliyo hayi hari mwa u wafu?
6 Waye kav̄o v̄anu, ɓadi aregezewa hayi! Namunahane zi trongo akomuambiyanizo wakati raha aka Galilaya,
7 iv̄o akorongowa: <U Mwana wa Mwanadamu alazimu av̄elehwe mihononi ha maãswifu, aremwe mizumari hari mwa muri wa pawa, amwesa i suku ya raru aregezewe hayi.> »
8 Wakati ule watrumama wale wanahana ya marongozi ya Ĩsa yale.
9 Walawa kaɓurini hule ha urudi, waje wajudze piya trongo zile ha ya maswihaɓa kumi na moja yale, na ha piya u wasaliya.
10 Na wao waka ɗe Mariyama wa shi Magidala, Yuhana, Mariyama mayahe wa Yakoɓu, na u watruwashe wasaliya waliyo amba wakojudza trongo zile ha ya Mav̄ingizi Risala.
11 Ɓadi ya Mav̄ingizi Risala yakoona ya marongozi watruwashe wale wakoyarongowa amba ya shi upuzi, ata kawakowaãmini.
12 Ɓadi Monye ahimi, areme mbiyo wendra kaɓurini hule. Unyama yahe ha utsungiya, kaona ata shitru neka tsi ɗe zi ɓafuta zile. Amwesa aregeya hahe ha ushangavu na i trongo yahidjiri v̄ale.
Ĩsa asuv̄enushiya watru waili hari mwa i ndziya ya wendra Emausu
13 Ɓasi suku ɗe wiyo ile, v̄ulawa watru waili hari mwa u watru wa Ĩsa ha wendra ɗagoni Emausu, laɓaushiyana na i Urusalemu hari mwa mwendro wa lera mbili.
14 Wakwendra na uhadisi piya trongo zile zaka zahidjiri.
15 Na v̄ale waka ju la uzihadisi na uzirongowa, Ĩsa waye waye awajiliya, amwesa aɗungamana na wao.
16 Ɓadi ya matso yawo yaka yaɓalishiha namuna ata kawamujuwa.
17 Sa ile awaambiya: «Yao marongozi trini ɗe muyahadisio hayi mwa u mwendro wanyu?»
Ɓas, waziya na sura zionesao hamu.
18 Moja mengoni mwawo, mutru ahiriwao Kleyoɓasu, amwambiya: «Hari mwa piya u wadjeni waliyo Urusalemu, wawe tu ɗe kwajuwa zi trongo zahidjiri oho hari mwa zi suku zini?»
19 Sa ile Ĩsa awadzisa: «Izo trongo trini?»
Wamudjiɓu: «De zi trongo zapatana na Ĩsa wa Nazareti, aliyo amba aka mutrume mwendza ushindzi ha Mungu na mbeli za piya u watru hari mwa zi trongo akozifanya, na ya marongozi yahe.
20 Ya Matolezi Maɓole ya Masadaka na ya makizi mbeli yatru wamutowo, ahukumulwe aulawe, amwesa wamureme mizumari hari mwa muri wa pawa.
21 Ɓadi hatruju, rikana utumainifu amba waye ɗe atsokombowao i Israyila. Amwesa, tsini, lewo suku ya raru rangu zi trongo zini zahidjiri.
22 Wala tsi tu, ɓadi ɓaãdhwi ya watruwashe mengoni mwatru warishangidza ha kusudi. Wandre kaɓurini oho na asuɓuhi,
23 wala kawapara u mwili wahe. Waregeya, waja wariambiya amba waono nida, v̄uwav̄enushiya malayika, zija ziwaambiya amba waye a hayi.
24 Ɓaãdhwi ya wale waka v̄umoja na wasi v̄ale wandre kaɓurini hule, walo para zi trongo mauri ɗe i namuna watruwashe wale waka wazirongowa. Ɓadi waye, kawamuona.»
25 Ɓas, wakati ule Ĩsa awaambiya: «Wanyu watru mudzifanyao malaɓa, muliyo amba zi roho zanyu ndziro za uãmini piya izo zarongolwa na yi mitrume.
26 Hali Kiristi kalazimu aondesheha na zi trongo zile, iv̄o angiya hari mwa u utukufu wahe?»
27 Ha uandrisa rangu yi miangishiyo ya Musa na piya yi mitrume yasaliya, awaeledza zi trongo zaangihwa zapatana na waye hari mwa piya u Mwangishiyo Muraharifu.
28 Wakati waka kariɓu na li ɗago lile wakwendra, Ĩsa afanya mauri akotsaha andre mbeli raha na v̄ale,
29 ɓadi wamuziya, wamwambiya: «Ɓaki na wasi, ɓadi madza li juwa lisondro tswa, mahariɓi izinge.» Ɓas, angiya ha waye ondro ɓaki v̄umoja na wao.
30 Wakati aka hari mwa muɗyiyo v̄umoja na wao, arenge dipe, amuhimidiya Mungu, alikutruwa, amohisa awav̄alo.
31 Ɓas, wakati ule ya matso yawo yaɓuliha, wamujuwa. Ɓadi iv̄o wamujuwa, na waye ahiɓu mbeli zawo v̄ale, kawamuona tsena.
32 Ɓas, wakoambiyana: «Afa zi roho zatru kazakorutuɓishiha kweli zile wakati akorihadisiya ndziyani hule, na urieledza u Mwangishiyo Muraharifu.»
33 Wahimi kamwe sa ile, waregeya Urusalemu, walo para kumi na moja wale amba wangulidzana v̄umoja na watru wangina.
34 Na hari mwa u mungulidzano ule waambilwa: «Ha kweli Raɓi aregezewa hayi, amwesa aka amuv̄enushiya Samiũ.»
35 Ɓasi wao wa jau wawaeledza zile zav̄ira ndziyani hule, na i namuna wamujuwa hari mwa u mukutruliyo wa li dipe.
Ĩsa asuv̄enushiya u watru wahe
36 Wakati waka ju la ueledzana trongo zile, ɓasi Ĩsa waye waye awahimiliya hari hari mwawo v̄ale. Awaambiya: «Salama naimuendreleyeni.»
37 Ha i namuna wasikwa na faza, wakoriya, ata wakofikiri amba wasuona mufu.
38 Ɓadi Ĩsa awaambiya: «Mana trini mwamenyeha zi roho zanyu, muliyo na fikira za udzidzisa rohoni?
39 Namwangaliye yi mindru na yi mihono yangu, ha kweli unu ɗe wami. Namunisike, muone, mana mufu kakana nyama, wala miɓa, mauri ɗe i heli munionao nazo.»
40 Ɓaãda ya waye urongowa trongo zile, awaonesa yi mihono na yi mindru yahe.
41 Ɓasi ha i namuna wakana furaha na ushangavu, raha tu kawakoãmini. Ɓadi Ĩsa awaambiya: «Kamusina shitru ya uɗya v̄anu?»
42 Wale wamuv̄a mwana kutru wa fi awohwa
43 na waye amurenge, amuɗyi matsoni hawo v̄ale.
44 Amwesa awaambiya: «Ini ɗe i mana ya ya marongozi nakomuambiyaniyo wakati raha naka v̄umoja na wanyu, amba piya zi trongo zaka zaangihwa zapatana na wami moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu, rangu i Shariya ya Musa, na yi miangishiyo ya yi mitrume, na i Zaɓuri, izo zilazimu zitsimidzihe.»
45 Halafu awaɓuliya zi fikira pare waelewe u Mwangishiyo Muraharifu.
46 Awaambiya: « V̅uangihwa amba Kiristi alazimu aondeshehe, amwesa aregezewe hayi ha ulawa hari mwa ufa i suku ya raru yahe.
47 Na u watru wa piya zi nishani, uandrisa rangu Urusalemu, walazimu wajudziwe ha li dzina lahe amba wandre toɓa, ile madhambi yawo yaswamihilwe.
48 Na wanyu mazahidi wa zi trongo zini.
49 Ɓasi nitsomuv̄elesheyani i trongo Ɓaɓangu aitoleya wahadi imushukiyeni. Ɓadi namuɓaki ɗagoni ata mupaka ɗe i suku mutsopindrisiwao u ushindzi wa shi uju oho.»
Ĩsa asuheya pev̄oni
50 Halafu Ĩsa awav̄ingi ata wawaswili Ɓaitihaniya, adzuwa yi mihono, awaɓariki.
51 Ɓasi wakati akowaɓariki, awaɓaushiya, av̄ingwa ha uhedzewa pev̄oni.
52 Na wao wakomusudjudiya, amwesa waregeya Urusalemu na furaha ɓole.
53 Dahari dahari wakoka moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ha umusifu Mungu.